สำนักงานวิทยทรัพยากร จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ได้วิเคราะห์พฤติกรรมการใช้งานของนิสิตในปัจจุบันพบว่า มีความต้องการพื้นที่นั่งทำงาน ประชุม สนทนา โดยไม่จำกัดเวลา จึงได้พัฒนา Chula UltimateX Library ซึ่งเป็นห้องสมุด Unmanned Library หรือห้องสมุดอัตโนมัติที่ไม่ต้องใช้เจ้าหน้าที่ เป็นแห่งแรกของประเทศไทย
ห้องสมุดแห่งนี้ ตั้งอยู่ในอาคารจามจุรี 10 นิสิตสามารถเข้าถึงเพื่อใช้งานอย่างสะดวกสบาย เจ้าหน้าที่ห้องสมุดดูแลความเรียบร้อยของพื้นที่ด้วยเทคโนโลยีระยะไกล ในช่วงการแพร่ระบาดของโควิด-19 ซึ่งห้องสมุดแห่งอื่นๆ ปิดให้บริการ แต่นิสิตสามารถเข้ามาใช้งานพื้นที่ดังกล่าวได้ โดยลดการเผชิญหน้าและการสัมผัสระหว่างบุคคล
เทคโนโลยีที่ถูกนำมาใช้สนับสนุนการดำเนินงานของ Chula UltimateX Library แบ่งออกได้เป็น 3 กลุ่มหลัก คือ Smart Self-Service System คือระบบยืม-คืน หนังสือ หรืออุปกรณ์ให้บริการแบบอัจฉริยะ ส่วนที่สองคือ Smart Access System เป็นระบบการควบคุมการเข้าใช้พื้นที่ เช่น ระบบประตูอัตโนมัติ และตู้ Kiosk สำหรับสร้าง QR Code ให้กับผู้ใช้งานชั่วคราว และส่วนสุดท้ายคือ Smart Building Facility System หรือระบบควบคุมสาธารณูปโภคในอาคาร
อุปกรณ์ทั้งหมดควบคุมได้ด้วยอุปกรณ์ง่ายๆ ไม่ว่าจะเป็นโทรศัพท์มือถือ แท็บเล็ต หรือคอมพิวเตอร์จากที่ใดก็ได้ ส่วนผู้ใช้งานก็สามาถติดต่อสื่อสารกับบรรณารักษ์ซึ่งปฏิบัติงานอยู่ที่หอสมุดกลางได้จากอุปกรณ์สื่อสารในห้องสมุด ปัจจุบัน Chula UltimateX Library เปิดให้บริการตั้งแต่ 9.00 น. ถึง 18.00 น. และมีการขยายเวลาในช่วงใกล้สอบ ในอนาคตมีแผนการพัฒนาพื้นที่แห่งใหม่ และมองถึงความเป็นไปได้เพื่อรองรับการทำงาน 24 ชั่วโมงทุกวัน
ชม… วีดิทัศน์ เรื่อง “Unmanned Library: ห้องสมุดกับการให้บริการแบบไร้บรรณารักษ์” บรรยายโดย รศ.ดร.อมร เพชรสม ผู้อำนวยการสำนักงานวิทยทรัพยากร จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย บันทึกในโอกาสการประชุม TK FORUM 2023 “Library Possible: The Creative Solutions for Better Library Service”
