สถานรับเลี้ยงเด็ก 3 แห่งในเครือสถาบัน Educalis เมืองโลซานน์ สวิตเซอร์แลนด์ มีความเชื่อว่าประชาธิปไตยต้องเรียนรู้ตั้งแต่อายุยังน้อย จึงจัดทำ ‘โครงการพลเมือง’ ให้เด็กอายุระหว่าง 2 ขวบครึ่งถึง 4 ขวบ ประมาณ 30 คน ได้เรียนรู้การอยู่ร่วมกัน โดยเด็กๆ จะมารวมตัวกันสัปดาห์ละครั้งที่หมู่บ้านสมมติ ‘Educalis’ บริเวณป่าในเขตชานเมือง แต่ละคนจะใส่เสื้อคลุมและสวมบทบาทที่แตกต่างกันไป เช่น ผู้ใหญ่บ้าน พยาบาล สถาปนิก ตำรวจ พ่อครัว
Eve L’Eplattenier ผู้จัดการโครงการ เล่าว่า เด็กๆ ชื่นชอบและเอาจริงเอาจังที่จะเล่นไปตามอัตลักษณ์ทางสังคมที่ได้รับ ตัวอย่างเช่น เด็กที่สวมบทเป็นพยาบาล จะกระตือรือร้นรีบเข้าไปช่วยเหลือเพื่อนที่กำลังร้องไห้เพราะได้รับบาดเจ็บ
โรงเรียนได้เชิญผู้เชี่ยวชาญในสาขาอาชีพต่างๆ มาให้ความรู้ ผ่านการทดลองปฏิบัติแบบฝึกหัดจริง เพื่อช่วยให้เด็กๆ เข้าใจในงานเหล่านั้นมากยิ่งขึ้น เช่น เรียนรู้การปฏิบัติหน้าที่รักษาความปลอดภัยกับนายตำรวจ ฝึกทำอาหารกลางวันสำหรับทุกคนกับพ่อครัวมืออาชีพ หรือร่วมออกแบบระบบจัดการน้ำในหมู่บ้านกับสถาปนิกจากบริษัทชั้นนำ
ภายในหมู่บ้าน ‘Educalis’ มีการจัดลงคะแนนเสียงทุก 2 เดือน เด็กทุกคนต้องตัดสินใจและลงมติเกี่ยวกับเรื่องต่างๆ ภายในสังคมของตน เช่น การโหวตเลือกธงประจำหมู่บ้าน แนวทางการรีไซเคิลน้ำ ไปจนถึงเรื่องที่ว่าการนอนกลางวันควรเป็นการบังคับหรือความสมัครใจ ทั้งนี้ พวกเขาจะมีส่วนร่วมกับกระบวนการในทุกขั้นตอน ตั้งแต่วิธีลงคะแนน ไปจนถึงการนับคะแนนและประกาศผล
กิจกรรมดังกล่าว ช่วยให้เด็กเข้าใจและซึบซับในเรื่องพลังของการออกเสียงเลือกตั้ง มากกว่าแค่การเลือกหัวหน้าห้องหรือประธานนักเรียน อีกทั้งเป็นการเตรียมความพร้อมเมื่อพวกเขาเติบโตขึ้น ในการเข้าร่วมระบบประชาธิปไตยทางตรง (Direct Democracy) ของประเทศสวิตเซอร์แลนด์
“เด็กๆ จะได้เรียนรู้ถึงความสำคัญในคะแนนเสียงของตน ว่าคะแนนเสียงเหล่านี้จะมีอิทธิพลต่อชีวิตประจำวันของพวกเขา” ผู้จัดการโครงการกล่าว
แน่นอนว่าการเลือกตั้งนั้นคือการแข่งขันซึ่งย่อมมีผู้แพ้และผู้ชนะ นี่คือส่วนหนึ่งของการฝึกให้เด็กเหล่านี้เรียนรู้ที่จะยอมรับและเข้าใจกลไกของสังคม
Olivier Delamadeleine ผู้อำนวยการสถาบัน Educalis กล่าวว่า “การเรียนรู้เรื่องการตอบสนองที่ถูกต้องในระบอบประชาธิปไตยตั้งแต่อายุยังน้อยเป็นสิ่งสำคัญ…พวกเขาต้องเผชิญกับชีวิตจริง เตรียมพร้อมรับมือกับโลกรอบตัว และเรียนรู้ที่จะจัดการกับอารมณ์ต่างๆ ของตน เช่น ความคับข้องใจเมื่อพวกเขาแพ้การลงคะแนนเสียง”
ในแวดวงการศึกษาส่วนใหญ่ มักให้ความสำคัญกับการเรียนรู้เรื่องประชาธิปไตยและความเป็นพลเมือง ในกลุ่มเยาวชนที่กำลังก้าวเข้าสู่วัยผู้ใหญ่ เพราะเห็นว่าเป็นวัยที่มีความเข้าใจเรื่องเหตุผล แต่ในความเป็นจริงแล้วการปลูกฝังและพัฒนาการเรียนรู้ในเรื่องดังกล่าว อาจเริ่มได้ตั้งแต่ระดับปฐมวัย และจะเป็นพื้นฐานสำคัญในการพัฒนาบุคคลในทุกด้าน
การทดลองให้เด็กๆ รับบทบาทหน้าที่และใช้ชีวิตร่วมกันในสังคมจำลอง เป็นแนวทางหนึ่งในการให้ความรู้และความเข้าใจเรื่องประชาธิปไตยผ่านประสบการณ์ตรง กิจกรรมนี้ช่วยให้พวกเขาได้มีโอกาสเรียนรู้วิธีคิดอย่างมีวิจารณญาณ การใช้สิทธิเสรีภาพ และการเคารพสิทธิของผู้อื่น ซึ่งจะช่วยเตรียมความพร้อมในการเติบโตเป็นพลเมืองที่มีคุณภาพของสังคมและของโลก
ที่มา
เว็บไซต์ Educalis (Online)
บทความ “For Swiss preschoolers, democracy is child’s play” จาก digitaljournal.com (Online)
บทความ “การจัดประสบการณ์การเรียนรู้เพื่อพัฒนาความเป็นพลเมืองของเด็กปฐมวัย” จาก so02.tci-thaijo.org (Online)
