ชาวสิงคโปร์มีค่านิยมในการทำงานอุทิศตนเพื่อประโยชน์ของสังคม โดยคาดว่ามีสัดส่วนประมาณ 29% ของประชากรทั้งหมด จากจำนวนนี้ มีอาสาสมัครที่ทำงานช่วยเหลือห้องสมุดกว่า 4,000 คน เช่น สนับสนุนงานบริหารจัดการพื้นที่ เล่านิทาน แคตตาล็อกหนังสือ นำชมนิทรรศการและแกลเลอรี ช่วยสืบค้น จัดกิจกรรม และต้อนรับผู้ใช้บริการ
คณะกรรมการห้องสมุดแห่งชาติของสิงคโปร์ หรือ NLB ทำหน้าที่เป็นตัวกลางในการรับสมัคร อบรม และกระจายคนทำงานจิตอาสา ไปยังห้องสมุดสาขาต่างๆ มานานกว่า 10 ปี กรณีของ library@chinatown ห้องสมุดใจกลางชุมชนผู้คนเชื้อสายจีน ซึ่งเปิดให้บริการเมื่อปี 2013 ดำเนินการโดยไม่มีเจ้าหน้าที่ประจำ แต่ใช้อาสาสมัคร 100% ด้านห้องสมุดพังโกล (Punggol Regional Library) ซึ่งเพิ่งเปิดให้บริการบางส่วนเมื่อเดือนมกราคมปี 2023 วางแผนให้มีอาสาสมัครช่วยงาน 300 คนต่อเดือน โดยเน้นการช่วยเหลือผู้มีความบกพร่องทางร่างกายและการเรียนรู้ ส่วนห้องสมุดแห่งอื่นก็มีผู้คนจำนวนมากสนับสนุนงานในพื้นที่กายภาพหมุนเวียนกันไป
ช่วงที่โควิด-19 กำลังแพร่ระบาด ชาวสิงคโปร์มีความต้องการเรียนรู้ผ่านช่องทางดิจิทัลสูงขึ้น NLB จึงปรับตัวให้มีอาสาสมัครออนไลน์เพิ่มขึ้นด้วย โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การเล่านิทานออนไลน์ การทำคลิปแบ่งปันความรู้ และให้คำปรึกษาด้านการพัฒนาทักษะทำงาน นอกจากนี้ ยังมีบทบาทด้านการเก็บข้อมูลประสบการณ์ของผู้คนในโครงการ ‘Documenting COVID-19 In Singapore’ ต่อมา เมื่อสถานการณ์โรคระบาดคลี่คลายลง การให้บริการห้องสมุดในพื้นที่กายภาพกลับมาดำเนินการต่อ พร้อมกับกิจกรรมด้านดิจิทัลที่มีมากขึ้น NLB จึงตั้งเป้าเพิ่มจำนวนอาสาสมัครห้องสมุดอีก 3 เท่า ภายในปี 2026
ในสังคมสูงวัย ผู้เกษียณอายุแล้วสามารถแบ่งปันทักษะและประสบการณ์ที่ตนสั่งสมมายาวนานให้แก่ผู้อื่น เช่นเรื่องราวของนายโฮ ฮัว ลี อดีตวิศวกรวัย 75 ปี ซึ่งช่วยเหลืองานห้องสมุดมาตั้งแต่ปี 2006 เขามีบทบาทในการสอนเทคโนโลยีให้กับเพื่อนผู้สูงอายุ เช่น การใช้เฟซบุ๊ก กูเกิล การถ่ายภาพ รวมถึงการเขียนโค้ดคอมพิวเตอร์ พวกเขานัดพบกันที่ห้องสมุด ศูนย์อาหาร ร้านกาแฟ ยิ่งไปกว่านั้น นายโฮยังเปลี่ยนบ้านตัวเองเป็นสถานที่จัดเวิร์กชอป โดยมีหลานๆ วัยเยาว์ 6 คน คอยช่วยดูแลผู้เรียน
“ผมอยากสนับสนุนให้ผู้สูงวัยรู้สึกมีส่วนร่วมในสังคม ได้ฝึกฝนการคิดอย่างมีเหตุผลและเป็นระบบ ซึ่งช่วยกระตุ้นสมองของพวกเขาให้กระฉับกระเฉง”
อีกหนึ่งตัวอย่างที่น่าประทับใจ คือ เรื่องราวของ ซิม ซุน เต็ก คนขับแท็กซี่ซึ่งสละเวลาบางส่วนในการทำงานเลี้ยงชีพ เพื่อแบ่งปันความสุขให้ผู้อื่น เขาเป็นหัวหน้าทีม ‘Deliver Me’ ทำหน้าที่วางแผนเส้นทางการจัดส่งหนังสือจากห้องสมุดไปยังบ้านของนักอ่าน โดยชักชวนเพื่อนคนขับแท็กซี่อีก 25 คนมาร่วมโครงการ นอกจากนี้เขายังเป็นสมาชิกของ ‘Taxi Sifu Reading Club’ ซึ่งนัดพบกันเพื่อพูดคุยเกี่ยวกับหนังสือนิยายจีนที่ห้องสมุดทุกวันเสาร์
“ปริมาณนักอ่านที่เพิ่มขึ้นในแต่ละวัน เป็นเรื่องท้าทายและสร้างแรงบันดาลใจให้ผมอยากเข้าถึงชุมชนที่ต้องการความช่วยเหลือมากขึ้น”
ข้อสังเกตที่น่าสนใจคือ ระบบอาสาสมัครห้องสมุดสิงคโปร์ไม่ได้ดำเนินไปบนเงื่อนไขความขาดแคลนทรัพยากรหรืองบประมาณ แต่ผู้คนมองว่าการอุทิศแรงกายและเวลาส่วนตัวเพื่อช่วยงานส่วนรวม เป็นสิ่งที่สร้างความสุขให้กับตนเองและทำให้สังคมน่าอยู่ยิ่งขึ้น ทุกคนพร้อมจะเติบโตไปด้วยกัน ห้องสมุดไม่ได้เป็นสถานที่อ่านหนังสือธรรมดาๆ แต่มอบความรู้สึกเหมือน ‘บ้าน’ ซึ่งมีญาติสนิทมิตรสหายมาคอยต้อนรับอย่างอบอุ่น
ที่มา
บทความ “Engaging library users in novel ways” จาก nlb.gov.sg (Online)
บทความ “Age is no barrier for tech tutor” จาก nlb.gov.sg (Online)
บทความ “NLB aiming for more volunteers as in-person activities return, digital initiatives continue” จาก straitstimes.com (Online)
บทความ “Punggol Regional Library: Books, Study Spaces, Makerspace & More” จาก littledayout.com (Online)
