การได้มีบ้านเล็กๆ ที่เรียบง่ายท่ามกลางธรรมชาติ และดำรงชีวิตแบบพึ่งพาตนเอง เป็นความฝันในอุดมคติของใครหลายคน เช่นเดียวกับ เนาว์ – เสาวนีย์ สังขาระ ผู้ริเริ่ม ‘สวนศิลป์บินสิ’ ที่เป็นทั้งเป็นโปรดักชันเฮาส์ ‘Fly Again’ ผลิตสารคดีและสื่อเพื่อสร้างการเปลี่ยนแปลง ลานกางเต็นท์สำหรับนักท่องเที่ยวสายธรรมชาติ รวมถึงเป็นพื้นที่จัดเวิร์กชอปการพึ่งตนเองอย่างยั่งยืน การสร้างความคิดสร้างสรรค์ และศิลปะในการสื่อสาร
เนาว์ ซึ่งเคยเรียนและใช้ชีวิตที่สหรัฐอเมริกา มีประสบการณ์ด้านการทำงานสำหรับเด็กและเยาวชน จากการทำมูลนิธิบ้านเมล็ดดาวกล่อมฝัน (The Whispering Seed Foundation) ซึ่งลงพื้นที่ทำกิจกรรมสนับสนุนการเรียนรู้ให้แก่เด็กกำพร้าในหลายจังหวัดของไทย จุดเริ่มต้นที่ทำให้ตัดสินใจกลับมาปักหลักในพื้นที่ชนบทจังหวัดลำพูน คือต้องการให้คุณพ่อที่กำลังป่วย ได้อาศัยอยู่ในสิ่งแวดล้อมที่บริสุทธิ์และสงบ แม้ว่าตอนนั้นจะไม่มีที่ดินเป็นของตัวเอง และมีเงินติดตัวเพียง 3,000 บาท
“คำว่าพอเพียงกับพึ่งตนได้ มันต้องมาจากความรู้สึกข้างใน มาจากความสมดุลและความสมบูรณ์ในชีวิตที่เลือกทำและเป็นอยู่ ต้องมั่นคงว่าหนทางที่เลือกทำให้เราเป็นอิสรเสรี แบบนกที่มีรังให้กลับ แบบนักฝันที่มีฝั่งให้ไปถึง” ส่วนหนึ่งของความคิดได้ถูกจดบันทึกไว้ในช่วงเริ่มต้นก่อร่างสร้างฝัน เมื่อปี 2558
บ้านดิน 2 ชั้น ถูกสร้างขึ้นเองกับมือ โดยได้รับความรู้จาก โจน จันได ชั้นล่างเป็นพื้นที่อเนกประสงค์ สตูดิโอบ้านดิน และมุมทำงานเล็กๆ ส่วนชั้นบนเป็นห้องนอนซึ่งมองเห็นวิวที่สวยงามของแม่น้ำ ออกแบบโดยคำนึงถึงทิศทางลมและแสงแดด ตกแต่งแบบง่ายๆ แต่ชวนมองด้วยเฟอร์นิเจอร์ฝีมือช่างท้องถิ่น
เกือบ 7 ปีที่ผ่านมา สวนศิลป์บินสิจัดเวิร์กชอปมากกว่า 200 คอร์ส ในหลากหลายประเด็น เช่น เรื่องปัจจัยสี่ การทำบ้านดิน ยาสมุนไพรสามัญประจำบ้าน อาหาร การทอผ้า เครื่องปั้นดินเผา การอบขนมปัง โยคะ การทำสารคดีและนิทาน บางครั้งก็จัดเป็นค่ายเด็กและครอบครัว
ในวิชา ‘อาหารที่ดีมาจากไหน?’ เด็กๆ ได้มาทำกิจกรรมเกี่ยวกับการเดินทางของปัจจัยสี่ เปิดหูเปิดตาในสิ่งที่หาไม่ได้จากห้องเรียน “เด็กๆ ที่ไม่เคยเห็นต้นข้าวเลยก็มี เด็กที่ไม่รู้ว่าลูกมะละกอหน้าตาเป็นยังไง เด็กที่ไม่เคยเห็นถั่วฝักยาวที่ยาวๆ เป็นเส้นๆ เด็กที่ไม่เคยเห็นไก่ตัวเป็นๆ เด็กที่ไม่เคยเห็นต้นน้ำ เด็กที่ไม่เชื่อว่าจะปั้นดินขึ้นมาเป็นบ้านได้ เด็กๆ ที่ไม่เชื่อว่ากลางป่าแบบนี้ เราจะเสกพิซซ่าจากเตาดินขึ้นมากินได้ถึง 40 ถาดในวันเดียว”
ช่วงที่มีการแพร่ระบาดของโควิด-19 สวนศิลป์บินสิ จำเป็นต้องหันมาจัดเวิร์กชอปออนไลน์แทนการจัดกิจกรรมในพื้นที่กายภาพ เช่น คอร์ส ‘ออกแบบพื้นที่ชีวิต’ ซึ่งเป็นเรื่องการออกแบบพื้นที่อย่างสมดุล เกื้อกูลระหว่างความต้องการของมนุษย์และธรรมชาติ ตามหลักเพอร์มาคัลเจอร์ (Permaculture) การทบทวน รู้จัก และเข้าใจเจตจำนงที่ชัดเจนในการออกแบบ โดยเน้นให้ผู้เข้าร่วมกิจกรรมได้ลงมือทำจริงบนที่ดินที่ตนมีอยู่
ปัจจุบัน ในพื้นที่ของสวนศิลป์บินสิ ยังมี ‘บ้านพอฝัน’ โครงการจัดสรรที่ดินเพื่อสร้างชุมชนให้ผู้คนที่สนใจเรื่องการพึ่งพาตนเองมาอาศัยอยู่ร่วมกัน และร่วมกันเป็นผู้ประกอบการทางสังคม ข้อสังเกตหนึ่งที่น่าสนใจคือ ผู้ที่มีโอกาสได้เข้ามาสัมผัสการเรียนรู้ที่สวนศิลป์บินสิ ในที่สุดแล้วมักจะกลายเป็นเพื่อนกัน และวนเวียนกลับมาทำอะไรด้วยกันเสมอ แม้ว่าเจ้าของบ้านจะไม่ได้รู้ไปทุกเรื่อง แต่กลับเป็นข้อดีที่ช่วยเปิดให้ทุกคนได้เรียนรู้และเติบโตไปพร้อมกัน
บทสุดท้ายของต้นฉบับหนังสือ ‘จากบทเรียนการใช้ชีวิตสวนศิลป์บินสิ!’ เนาว์ได้ตั้งคำถามกับตัวเองว่า อะไรคือปัจจัยสำคัญที่สุดในการสร้างและประคับประคองสวนศิลป์บินสิมาจนถึงวันนี้ ข้อสรุปที่เธอคิดได้คือ “ความคิดสร้างสรรค์ไม่มีวันหมดอายุ เป็นสิ่งที่ยั่งยืน และเป็นต้นทุนสำคัญที่สุดในการใช้ชีวิต”
ที่มา
เฟซบุ๊ก สวนศิลป์บินสิ Fly again Home (Online)
เว็บไซต์ filmsfarmschool – สวนศิลป์บินสิ! (Online)
บทความ “”สวนศิลป์บินสิ” บ้านไม้ ต่างจังหวัด กับวิถีชีวิตที่เรียบง่าย” จาก baanlaesuan.com (Online)
