บริเวณฝั่งตะวันตกของเมืองซิดนีย์ ประเทศออสเตรเลีย มีห้องสมุดรูปลักษณ์สะดุดตา ด้วยหลังคาทรงหยัก คล้ายแผ่นกระดาษที่ถูกพับไปมา บูรณะจากอาคารโรงพยาบาลเก่าที่ถูกทิ้งร้างมาเกือบ 30 ปี
ห้องสมุดแห่งนี้มีชื่อว่า ห้องสมุดมาริกวิลล์ (Marrickville Library) ได้รับการยกย่องว่าเป็นห้องสมุดที่สวยงามที่สุดในซิดนีย์ เปรียบเสมือนโอเอซิสที่ให้ความชุ่มชื่นหัวใจท่ามกลางความอึกทึกของเมืองใหญ่
หลังจากโรงพยาบาลมาริกวิลล์ที่เปิดให้บริการระหว่าง ค.ศ. 1871-1991 ปิดตัวลง สภาเมืองได้ซื้อที่ดินต่อจากเจ้าของเดิมเพื่อนำมาใช้ประโยชน์สาธารณะ กระทั่งกลายเป็นห้องสมุดที่เสร็จสมบูรณ์ในปี 2019 โดยการมีส่วนร่วมของชนพื้นเมืองในชุมชน
ห้องสมุดมาริกวิลล์ มีอีกชื่อหนึ่งว่า ‘Patyegarang Place’ มาจากชื่อของสตรีชาวอะบอริจินผู้แข็งแกร่ง มีสติปัญญา มีอิทธิพลด้านการเรียนรู้และวัฒนธรรม อีกทั้งยังมีความหมายว่า ‘ลานจิงโจ้’ เพราะที่ดินบริเวณนี้เคยเต็มไปด้วยจิงโจ้ เป็นสนามล่าสัตว์ของคนยุโรปที่เข้ามาตั้งรกรากในออสเตรเลีย ภายในและภายนอกอาคารมีคำประกาศและงานศิลปะที่สะท้อนความเคารพและให้เกียรติต่อชนพื้นเมือง บ่งบอกจุดยืนของห้องสมุดที่ตั้งใจให้เป็นสถานที่ของผู้คนทุกเชื้อชาติ
ห้องสมุดมาริกวิลล์ถูกออกแบบให้เป็นอาคารประหยัดพลังงาน แสงธรรมชาติสามารถส่องผ่านหน้าต่างขนาดใหญ่และเพดานโปร่งใส มีการใช้ไม้เป็นส่วนประกอบจำนวนมาก ก่อให้เกิดความรู้สึกสงบและอบอุ่น พื้นที่ในอาคารมีทั้งหมด 3 ชั้น บริเวณชั้นล่างมีบรรยากาศค่อนข้างจอแจ มีทั้งเสียงเครื่องชงกาแฟ เสียงคนพูดคุยกัน เสียงเด็กๆ เสียงแป้นคีย์บอร์ดของนักศึกษาที่กำลังพิมพ์งาน ฯลฯ ขั้นบันไดขนาดใหญ่ใจกลางห้องสมุดเป็นพื้นที่อเนกประสงค์ มีมุมให้นั่งเล่นและอ่านหนังสือ ส่วนชั้นบนเป็นพื้นที่จัดเก็บหนังสือ ห้องเรียน และห้องประชุม
จากอาคารห้องสมุด มีสะพานเล็กๆ เชื่อมไปยังอาคารโรงพยาบาลหลังอื่นๆ ที่ได้รับการอนุรักษ์ให้เป็นมรดกทางประวัติศาสตร์ อีกด้านหนึ่งมีทางเดินเชื่อมไปยังสวนสาธารณะ ซึ่งเป็นแหล่งพักผ่อนหย่อนใจ ออกกำลังกาย รวมทั้งใช้จัดกิจกรรมสาธารณะ เช่น ฉายภาพยนตร์ หรือจัดแสดงดนตรี
นอกจากนี้ ห้องสมุดยังมีพื้นที่สำหรับจัดแสดงงานศิลปะแขนงต่างๆ กระจายอยู่ทั่วบริเวณ มีห้องสมุดสำหรับเยาวชนโดยเฉพาะ เด็กๆ สามารถเลือกได้ว่าจะนั่งเอกเขนกอ่านหนังสือในอาคาร หรือจะเปิดประตูออกไปที่ลานด้านนอกซึ่งมีพื้นที่ให้วิ่งเล่นปีนป่ายได้อย่างเพลิดเพลิน
ห้องสมุดแห่งนี้เป็นตัวอย่างที่ดีของการนำอาคารสาธารณะมาปรับปรุงใหม่ เพื่อเป็นพื้นที่ที่ผู้คนหลากหลายสามารถเข้ามาพบปะ เรียนรู้ แบ่งปันประสบการณ์ และสัมผัสถึงความเป็นส่วนหนึ่งของชุมชนร่วมกันได้
ห้องสมุดมาริกวิลล์ได้รับรางวัลมากมาย เช่น NSW Premier’s Prize, รางวัลด้านสถาปัตยกรรมเพื่อความยั่งยืน Milo Dunphy Award, รางวัล NSW Architecture Awards ด้านอาคารสาธารณะ จากสถาบันสถาปนิกออสเตรเลีย และเป็น 1 ใน 5 ห้องสมุดที่ได้เข้าชิงรางวัล Public Library of the Year Award 2021 จัดโดย IFLA ซึ่งจะประกาศผลในวันที่ 19 สิงหาคมนี้
ที่มา
บทความ “Marrickville Library and Pavilion, Sydney, Australia – Magic in Marrickville” จาก libraryplanet.net (Online)
บทความ “A storied site: Marrickville Library” จาก architectureau.com (Online)
บทความ “Marrickville Library and Pavilion, when is a library not a library?” จาก bvn.com.au (Online)
