เมืองมัลเมอ (Malmö) ประเทศสวีเดน ประกอบด้วยผู้คนหลากหลายวัฒนธรรมที่มาจากการอพยพย้ายถิ่นและการเคลื่อนย้ายแรงงาน กว่า 170 เชื้อชาติ ใช้ภาษามากกว่า 50 ภาษา ประชากรครึ่งหนึ่งเป็นคนรุ่นใหม่ที่อายุต่ำกว่า 35 ปี และกว่าร้อยละ 38 เป็นรุ่นลูกหลานของผู้ย้ายถิ่น
ช่วงสองทศวรรษที่ผ่านมาเมืองมัลเมอได้เปลี่ยนแปลงไปอย่างชัดเจน จากเมืองอุตสาหกรรมกลายเป็นเมืองที่โดดเด่นทางวัฒนธรรมและการศึกษา มีทั้งห้องสมุด มหาวิทยาลัย สถาปัตยกรรมอาคารที่งดงาม ทั้งยังเต็มไปด้วยพิพิธภัณฑ์และโรงละคร
ห้องสมุดเมืองมัลเมอ เป็นอาคารห้องสมุดรูปทรงปราสาทที่มีขนาดใหญ่แห่งหนึ่งในกลุ่มประเทศสแกนดิเนเวีย ได้รับผลกระทบจากพฤติกรรมการยืมหนังสือที่ลดลงอย่างมีนัยสำคัญเช่นเดียวกับห้องสมุดแห่งอื่นๆ ทั่วยุโรป จึงมีการปรับปรุงและออกแบบภายในใหม่ ชั้นหนังสือจำนวนมากถูกรื้อออกกลายเป็นพื้นที่เพื่อการเรียนรู้และถกเถียงอภิปราย ชั้นหนังสือที่เหลือติดล้อเพื่อให้สามารถเลื่อนไปรวมกันแล้วเกิดเป็นห้องว่างขนาดใหญ่ซึ่งจุคนได้ราว 600 คน ปรับรูปแบบที่นั่งให้หลากหลายขึ้น และเพิ่มห้องที่มีเวทีขนาดเล็กรองรับกิจกรรมสำหรับผู้เข้าร่วมไม่เกิน 100 คน อาคารกระจกทรงลูกบาศก์ดีไซน์สมัยใหม่ถูกสร้างเพิ่มเติมให้เป็นพื้นที่เปิด (Open Space)
ห้องสมุดเมืองมัลเมอมีสื่อดิจิทัลสำหรับเด็กอายุ 9-12 ปีซึ่งมาใช้บริการกันครั้งละนับร้อยคน โดยออกแบบพื้นที่ให้เด็กๆ ไม่รู้สึกอึดอัดกับกฎระเบียบของห้องสมุดจนเกินไป ขณะเดียวกันก็ไม่รบกวนผู้ใช้บริการคนอื่น มีห้องกิจกรรมอ่านออกเสียง เพื่อให้เด็กต่างเชื้อชาติและวัฒนธรรมได้เรียนรู้ฝึกฝนภาษาสวีดิชอย่างมีประสิทธิภาพ
ห้องสมุดยังร่วมกับสถาบันการศึกษา เปิดศูนย์การศึกษาผู้ใหญ่เพื่อตอบโจทย์การเรียนรู้ตลอดชีวิต ให้บริการคำปรึกษาแนะนำ และกิจกรรมฝึกอบรมต่างๆ เช่น การสืบค้นข้อมูล การใช้อินเทอร์เน็ต การพิมพ์งาน การเตรียมตัวสมัครงาน และเปิดพื้นที่ส่วนหนึ่งให้ผู้ประกอบการในท้องถิ่นสามารถใช้ห้องสมุดเป็นสถานประกอบการชั่วคราว ในแต่ละวันมีผู้สนใจเข้าใช้บริการด้านการเรียนรู้ตลอดชีวิตกว่า 200 คน
Garaget เป็นห้องสมุดที่น่าสนใจอีกแห่งหนึ่งของเมืองมัลเมอ ตั้งอยู่บริเวณรอยต่อของ 3 เขตการปกครอง จึงมีกลุ่มลูกค้าที่กว้างขวาง อาคารปรับปรุงมาจากโรงงานอุตสาหกรรมเก่าจนแล้วเสร็จเมื่อปี 2012 พื้นที่ภายในแบ่งออกเป็น 3 ส่วนคือ พื้นที่เงียบสำหรับอ่านหนังสือ พื้นที่ให้บริการคอมพิวเตอร์ และพื้นที่พบปะพูดคุย หนังสือของที่นี่ไม่ได้ถูกจัดหมวดหมู่ตามระบบทางบรรณารักษศาสตร์ แต่จัดวางไว้คล้ายกับคอลเลกชันส่วนบุคคล โดยให้เหตุผลว่าเพื่อรักษาจิตวิญญาณของสถานที่ซึ่งมีสายสัมพันธ์แนบแน่นกับผู้คนในชุมชน
Garaget ออกแบบโดยยึดหลักความยืดหยุ่นและการพัฒนา ‘พื้นที่ในพื้นที่’ ทำให้มีพื้นที่ใช้งานหลายรูปแบบในบรรยากาศที่อบอุ่นสบายเหมือนอยู่บ้าน ตกแต่งด้วยเฟอร์นิเจอร์มือสอง มีห้องสำหรับทำงานหรือประชุมเป็นกลุ่ม และห้องนั่งเล่นที่ติดวอลล์เปเปอร์ภาพต้นไม้ดอกไม้ รวมทั้งการตกแต่งอื่นๆ ที่นำเสนอถึงแนวคิดด้านสิ่งแวดล้อมและความยั่งยืน
ห้องสมุด Garaget ดำเนินงานโดยความร่วมมือกับหลายหน่วยงาน จึงมีกิจกรรมที่หลากหลายสอดคล้องกับความต้องการและความสนใจของชาวเมือง เช่น เวิร์กชอปเย็บปักถักร้อย วาดภาพ ทำขนมหรืออาหาร บริการให้คำปรึกษาและเคล็ดลับด้านการตลาด มีมุมกาแฟออร์แกนิก ให้บริการอาหารและเครื่องดื่มที่ใส่ใจต่อสุขภาพ ห้องแล็บสานเสวนา เป็นพื้นที่ถกเถียงแลกเปลี่ยนข้อมูลและความคิดเห็นเกี่ยวกับการพัฒนาโครงการสาธารณะต่างๆ ระหว่างนักการเมือง เทคโนแครต กับพลเมืองหรือภาคประชาสังคม
ที่มา
บทความ “Malmö City Library” จาก librarybuildings.info (Online)
บทความ “Malmö City Library” จาก modelprogrammer.slks.dk (Online)
บทความ “Garaget in Malmö City Library” จาก modelprogrammer.slks.dk (Online)
