ห่างออกไปจากใจกลางกรุงปักกิ่งอันแสนวุ่นวายเพียง 2 ชั่วโมง เป็นที่ตั้งของห้องสมุดเล็กๆ ที่ไม่หวั่นไหวไปกับความรีบร้อนของสังคมจีนสมัยใหม่ ลี่ เสี่ยวตง (Li Xiaodong) ศาสตราจารย์ด้านสถาปัตยกรรมจากมหาวิทยาลัยชิงหวา ปรารถนาจะพัฒนาชีวิตความเป็นอยู่ของผู้คนในชุมชนที่เขาเคยร่วมงานด้วย จึงออกแบบห้องสมุดลี่หยวน (Liyuan Library) ให้เป็นพื้นที่แห่งการเรียนรู้ที่มีบรรยากาศเงียบสงบและดึงดูดนักท่องเที่ยว
ลี่ เสี่ยวตง เจาะจงที่จะไม่สร้างห้องสมุดไว้ใจกลางหมู่บ้านแต่ไปเลือกทำเลพื้นที่ใกล้กับภูเขา เพื่อให้ผู้คนได้ใช้เวลาเดินดื่มด่ำความงดงามของทิวทัศน์ธรรมชาติจนกระทั่งมาถึงห้องสมุด
ห้องสมุดลี่หยวนเป็นอาคารชั้นเดียวมีพื้นที่ใช้สอย 175 ตารางเมตรแทรกตัวอยู่กลางธรรมชาติอย่างถ่อมตัว ถูกออกแบบคล้ายบ้านจีนโบราณในชนบทที่ใช้วัสดุธรรมชาติเพียงไม่กี่ชนิด ผนังด้านนอกทำจากกิ่งไม้ซึ่งชาวบ้านใช้ก่อไฟทำอาหาร ความคดโค้งของกิ่งไม้ตามธรรมชาติช่วยกรองแสงแดดได้อย่างนุ่มนวล ผนังด้านในทำด้วยกระจกสามารถมองออกไปเห็นบรรยากาศโดยรอบ ก่อให้เกิดบรรยากาศที่เหมาะสำหรับการอ่านหนังสืออย่างสมบูรณ์แบบ นอกจากนั้นวัสดุที่ใช้ก่อสร้างอาคารยังสามารถนำไปรีไซเคิลได้เกือบทั้งหมด
ห้องสมุดลี่หยวนสวนทางอย่างสิ้นเชิงกับ ‘เครื่องจักรการเรียนรู้’ ซึ่งพบเห็นได้ในเมืองหรือมหาวิทยาลัย ในขณะที่เทคโนโลยีมีอิทธิพลต่อชีวิตผู้คนอยู่ตลอดเวลา แต่สำหรับห้องสมุดแห่งนี้มันอาจไม่ใช่สิ่งจำเป็นเท่าใดนัก
แม้ว่ารูปลักษณ์อาคารจะดู ‘โลว์เทค’ แต่จริงๆ แล้วผู้ออกแบบตั้งใจให้ห้องสมุดลี่หยวนมีความผสมผสานระหว่างสถาปัตยกรรมและเทคโนโลยีอย่างไร้รอยต่อ อาคารมีระบบทำความเย็นโดยดึงอากาศอุณหภูมิต่ำกว่าจากภายนอก ช่วยลดการใช้พลังงานอย่างสิ้นเปลือง ภายในจัดแบ่งพื้นที่เป็นสัดส่วนตามลักษณะการใช้สอยที่แตกต่างกันออกไป โดยการยกระดับพื้นให้สูงต่ำต่างกัน ชั้นหนังสือ โต๊ะ และวัตถุต่างๆ ถูกจัดวางอย่างกลมกลืนและมีขนาดที่สมดุลกัน
ห้องสมุดลี่หยวนให้บริการหนังสือหลากหลายประเภท แต่ให้ความสำคัญเป็นพิเศษกับนวนิยายและกวีนิพนธ์ ช่วง 2-3 ปีแรกที่เปิดให้บริการมีผู้เดินทางมาเยี่ยมชมความงามของห้องสมุดเป็นจำนวนมาก นอกจากชาวบ้านในท้องถิ่นแล้วยังมีนักท่องเที่ยวจากปักกิ่งและนักท่องเที่ยวต่างชาติ ห้องสมุดจึงต้องจำกัดจำนวนผู้เยี่ยมชมเพียงรอบละ 40 คน เพื่อรักษาบรรยากาศในการอ่านให้แก่ผู้ใช้บริการ
ผลงานการออกแบบห้องสมุดลี่หยวนของ ลี่ เสี่ยวตง ได้รับรางวัล Moriyama RAIC International Prize ในปี 2014 โดยระบุว่าเป็นสถาปัตยกรรมแห่งความเปลี่ยนแปลง ก่อให้เกิดแรงบันดาลใจ เป็นสัญลักษณ์ของคุณค่าแห่งความเป็นมนุษย์ ความเคารพและความเป็นหนึ่งเดียวกับธรรมชาติ
ที่มา
บทความ “Li Xiaodong wins inaugural Moriyama Prize for “modest” Liyuan Library” จาก dezeen.com (Online)
บทความ “LIYUAN LIBRARY” จาก theplan.it (Online)
Cover Photo: Li Xiaodong
