อาหารและห้องสมุด เป็นสองเรื่องที่ดูเหมือนไม่น่าจะเข้ากันได้ เพราะแม้แต่การอนุญาตให้นำเครื่องดื่มเข้าไปในห้องสมุด หรือการมีคาเฟ่ในห้องสมุด ก็เพิ่งถูกยอมรับและเกิดขึ้นอย่างแพร่หลายเมื่อสิบกว่าปีที่ผ่านมานี้เอง แต่วันนี้ห้องสมุดได้ก้าวข้ามพรมแดนไปไกลจนมี ‘ห้องครัว’ เป็นของตัวเอง มีเสียงตะหลิวกระทะ และมีกลิ่นอาหารอันโอชะลอยเตะจมูก
ห้องสมุดประชาชนฟิลาเดลเฟีย เป็นห้องสมุดแห่งแรกในสหรัฐอเมริกา ที่มีการก่อตั้ง ‘ศูนย์ความรู้ด้านการทำอาหาร’ (Culinary Literacy Center หรือ CLC) ตั้งแต่ปี 2014 เพื่อพัฒนาความสามารถในการอ่านออกเขียนได้ผ่านศิลปะการปรุงอาหาร โดยเน้นความสำคัญเรื่องโภชนาการและการดูแลสุขภาพที่ดี ที่นี่เป็นจุดเริ่มต้นให้ห้องสมุดอีกหลายแห่งดำเนินรอยตามในลักษณะเดียวกัน
มีการจัดคลาสสอนทำอาหาร ซึ่งนำพาให้ผู้ที่มีใจรักในสิ่งเดียวกัน มาร่วมกันอภิปรายเรื่องตำราอาหารและเข้าครัวทำเมนูอร่อย เมื่อความรู้เรื่องอาหารไม่ได้อยู่แค่ในหนังสือ แต่เกิดจากการลงมือปฏิบัติจริง โดยมีเชฟผู้เชี่ยวชาญมาช่วยให้ความรู้เชิงลึก ทำให้พวกเขาเข้าใจองค์ประกอบของอาหาร ส่วนผสม สูตร และเคล็ดลับต่างๆ จนสามารถนำไปประกอบอาหารด้วยตนเองที่บ้าน และอาจรังสรรค์กลายเป็นเมนูแปลกใหม่ ที่ไม่เคยมีใครเคยทำมาก่อน
ก่อนที่จะมีการแพร่ระบาดของโควิด-19 ที่นี่จัดคลาสสอนทำอาหารกว่า 30 คลาสในแต่ละเดือน ผู้เรียนมีทั้งผู้ใหญ่และเด็กๆ ตั้งแต่ระดับชั้นอนุบาลจนถึงมัธยมศึกษาตอนปลาย ดังนั้น การเรียนรู้จึงมีทั้งเรื่องพื้นฐาน เช่นการล้างและเด็ดผัก การเรียนรู้คณิตศาสตร์และวิทยาศาสตร์ผ่านการทำพาสตา ในบางคลาสผู้เรียนจะได้เรียนรู้ประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมที่หลากหลาย จากอาหารของประเทศต่างๆ ทั่วโลก เพราะอาหารเป็นตัวแทนที่สะท้อนถึงเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมของผู้คน
ส่วนในคลาส ‘Edible Alphabet’ สนับสนุนให้ผู้ที่ไม่ได้ใช้ภาษาอังกฤษเป็นภาษาแม่ เช่นกลุ่มผู้ลี้ภัย ได้ฝึกฝนคำศัพท์ใหม่ๆ และได้พบปะเพื่อนใหม่หลายเชื้อชาติ นอกจากนี้ยังมีคลาสสอนทำอาหารสำหรับผู้พิการทางสายตา และผู้ที่มีภาวะบกพร่องทางการเรียนรู้อีกด้วย
ลิซ ฟิทซ์เจอรัลด์ (Liz Fitzgerald) ผู้บริหารศูนย์ความรู้ด้านการทำอาหาร กล่าวว่า “ในประวัติศาสตร์ที่ผ่านมา ผู้คนมารวมตัวกันเพื่อกินดื่มและเล่าเรื่องราวสู่กันฟังอยู่เสมอ ห้องสมุดน่าจะเป็นพื้นที่ที่เหมาะสมอย่างยิ่ง สำหรับการรวมตัวกันของสมาชิกในชุมชน ทุกคนได้มานั่งล้อมรอบโต๊ะเดียวกันเพื่อเรียนรู้และแบ่งปันแนวคิดเกี่ยวกับการทำอาหารและการใช้ชีวิตให้มีสุขภาพดี ห้องสมุดแห่งนี้เปิดโอกาสให้ทุกคนได้สร้างแรงบันดาลใจในการเรียนรู้ร่วมกัน ผ่านเรื่องศิลปะการทำอาหาร”
ช่วงที่มีการแพร่ระบาดของโควิด-19 ห้องสมุดได้ปรับเปลี่ยนจากการสอนทำอาหารในพื้นที่กายภาพไปเป็นการสอนผ่านช่องทางออนไลน์ รวมทั้งมีการสอนทำขนมโดยใช้โปรแกรม Scratch ด้วย ประเด็นที่มีการคำนึงถึงเป็นพิเศษ คือการพยายามลดข้อจำกัดเรื่องการเข้าถึงอุปกรณ์และวัตถุดิบในการทำอาหารให้มากที่สุด เพราะไม่ใช่ทุกบ้านที่จะมีเตาอบหรือเครื่องปั่นอาหาร และวัตถุดิบควรหาได้ง่ายในครัวเรือนหรือในท้องถิ่น
ทั้งนี้ ห้องสมุดได้ถือโอกาสก้าวออกจากกรอบการทำงานแบบเดิมๆ เช่น เปลี่ยนสถานที่ถ่ายทำจากครัวของห้องสมุดซึ่งมีทุกสิ่งเพียบพร้อม เป็นการถ่ายทำแบบง่ายๆ จากบ้านของผู้สอนแต่ละคน ซึ่งมีบริบทที่แตกต่างกันไป เช่น มีอุปกรณ์และวัตถุดิบที่ไม่เหมือนกัน หรืออาจมีสมาชิกในครอบครัวมาร่วมเป็นแขกรับเชิญในการทำอาหารเมนูโปรดด้วยกัน
ที่มา
บทความ “Culinary Libraries” จาก princh.com (Online)
บทความ “How did the Free Library’s cooking school go virtual? By reading up on social media and Zoom” จาก inquirer.com (Online)
