ตั้งแต่ปี 2015 สหภาพยุโรปเผชิญกับวิกฤตการณ์ผู้ลี้ภัยจากภูมิภาคตะวันออกกลางและแอฟริกาเหนือ เนื่องมาจากปัญหาความขัดแย้งและสงครามกลางเมือง ดังเช่นกรีซซึ่งมีผู้คนหลายล้านคนมุ่งหน้ามายังดินแดนอารยธรรมโบราณนี้ เพื่อเป็นประตูสู่ความหวังใหม่
นอกจากความช่วยเหลือหลักในด้านที่พักพิงและอาหารแล้ว การให้ความช่วยเหลือด้านการศึกษาก็มีความสำคัญไม่ยิ่งหย่อนไปกว่ากัน ในปี 2016 อาสาสมัครกลุ่มหนึ่งในเมืองเอเธนส์ จึงได้ริเริ่มทำห้องสมุดเคลื่อนที่เอคโค่ (ECHO Mobile Library) ชื่อนี้มาจากการรวมกันของคำว่า การศึกษา (Education) ชุมชน (Community) ความหวัง (Hope) และโอกาส (Opportunity) ทีมงานอาสาสมัครได้ดัดแปลงรถตู้ให้กลายเป็นห้องสมุดขนาดย่อม ซึ่งออกเดินทางประมาณ 250 กิโลเมตรต่อสัปดาห์ เพื่อสนับสนุนด้านการเรียนรู้ที่ค่ายผู้ลี้ภัยและศูนย์ชุมชน 11 แห่ง รอบเมืองเอเธนส์
ภายในรถประกอบด้วยชั้นวางหนังสือหลายหมวดหมู่ ซึ่งจัดเรียงไว้ตามภาษาต่างๆ เช่น อาหรับ ฟาร์ซี อูรดู ฝรั่งเศส ตุรกี เคิร์ด กรีก และอังกฤษ ผู้ใช้บริการสามารถเลือกอ่านหนังสือได้ตามความสนใจ และยืมไว้อ่านได้เป็นเวลา 2 สัปดาห์ หนังสือที่ได้รับความนิยมคือหมวดนวนิยาย เช่น แฮร์รี่ พอตเตอร์ (Harry Potter) สี่ดรุณี (Little Women) และเรื่องเล่าของสาวรับใช้ (The Handmaid’s Tale) เป็นต้น
เอคโค่มีอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์และฟรี Wi-Fi สำหรับให้ผู้อพยพใช้เรียนหลักสูตรออนไลน์ หรือค้นคว้าข้อมูลต่างๆ ผู้คนสามารถนั่งพักผ่อน อ่านหนังสือ พูดคุยพร้อมกับจิบน้ำชา นอกจากนี้ยังมีกิจกรรมชั้นเรียนสอนภาษา กิจกรรมส่งเสริมการเรียนรู้และทักษะทางสังคมสำหรับเด็กและผู้ใหญ่ เช่น เกมกระดาน ดนตรี ภาพยนตร์ รวมทั้งบริการให้คำปรึกษาและคำแนะนำต่างๆ ที่จำเป็น
ทีมงานกล่าวว่า ที่นี่ไม่ใช่แค่ห้องสมุด แต่พวกเขาทำหน้าที่เป็นสื่อกลางส่งเสริมการเรียนรู้ ด้วยการนำหนังสือ ข่าวสาร และกิจกรรมต่างๆ ไปยังกลุ่มเป้าหมาย เป็นพื้นที่ปลอดภัยที่ทุกคนจะมาทำความรู้จักและถักทอสายสัมพันธ์ใหม่ๆ ร่วมกัน ภายใต้ปรัชญาว่า ‘ทุกคนควรมีพื้นที่สำหรับการพูดคุยและเข้าถึงโลกมหัศจรรย์ของหนังสือที่สะดวกสบายและเป็นมิตร’
หนึ่งในผู้ลี้ภัยบอกว่า “สิ่งนี้เป็นประสบการณ์แปลกใหม่ที่น่าทึ่ง ในค่ายผู้ลี้ภัยอาจมีองค์กรต่างๆ ที่ให้ความสนใจเรื่องปากท้องซึ่งนั่นเป็นเรื่องดี แต่ไม่มีใครสนใจการให้อาหารแก่สมองและจิตใจของผู้คน เอคโค่ช่วยให้พวกเราพบความหวังในหนังสือ ซึ่งจะพาไปยังโลกใหม่ที่ช่วยให้ลืมความเป็นจริงไปได้ชั่วขณะ อีกทั้งการอ่านยังนำไปสู่การพัฒนาตนเองเพื่อก้าวต่อไปของชีวิต”
แม้ว่ารถห้องสมุดไม่อาจแก้ไขปัญหาอันใหญ่หลวงเกี่ยวกับผู้อพยพได้ทั้งหมด แต่อย่างน้อยสิ่งนี้ก็เป็นความพยายามเล็กๆ ซึ่งช่วยเติมเต็มความต้องการและเยียวยาบรรดาผู้คนที่ต้องพลัดถิ่นฐาน ถูกจำกัดสิทธิ และประสบกับความยากลำบากในชีวิต เอคโค่ช่วยหยิบยื่นโอกาสด้วยบริการที่เรียบง่ายแต่ตรงใจ เพราะผู้ลี้ภัยไม่ใช่เพียงแค่ตัวเลขทางสถิติ แต่พวกเขาคือมนุษย์ที่มีความต้องการพื้นฐานและแสวงหาความเท่าเทียมเฉกเช่นทุกคน
ที่มา
เว็บไซต์ ECHO mobile library (Online)
บทความ “Good deeds: the mobile library reaching refugees’ hearts and minds” จาก theguardian.com (Online)
บทความ “The ECHO Mobile Library” จาก zenodo.org (Online)
บทความ “ดูจาก นโยบายของประเทศหน้าด่านในการรับผู้ลี้ภัยจากซีเรีย: กรณีศึกษาการตอบสนองของรัฐบาลีกรีซ 2015-2017” จาก so02.tci-thaijo.org (Online)
บทความ “ECHO, a traveling library for refugees in Greece” จาก infomigrants.net (Online)
