หลายคนชื่นชอบการจดบันทึกความคิด ความรู้สึก หรือจินตนาการไว้ในสมุดไดอารี แต่หลายคนถนัดที่จะถ่ายทอดเรื่องราวออกมาเป็นภาพวาดมากกว่า ห้องสมุดศิลปะบรูคลิน (Brooklyn Art Library) ในรัฐฟลอริดา สหรัฐอเมริกา มองเห็นถึงคุณค่าความสร้างสรรค์ที่แฝงอยู่ในร่องรอยขีดๆ เขียนๆ จึงเก็บรวบรวมผลงานศิลปะของผู้คนทั่วโลก ซึ่งมีแค่เพียงสมุดกับปากกาทุกคนก็สามารถเป็นศิลปินได้
‘โครงการสมุดสเก็ตช์ภาพ’ เปิดระดมผลงานจากศิลปินกว่า 100 ประเทศ โดยจำหน่ายสมุดเปล่าขนาดกะทัดรัด 5×7 นิ้ว ในราคา 30 ดอลลาร์ พร้อมบาร์โค้ด 7 หลัก ซึ่งอำนวยความสะดวกในการจัดหมวดหมู่ทรัพยากร สมุดจะถูกจัดส่งไปให้ศิลปินเพื่อวาดภาพและนำเสนอเรื่องราวในแบบที่เป็นตัวเอง ผลงานศิลปะอาจเป็นภาพสเก็ตช์ ภาพวาดสีน้ำ เดคูพาจ (Decoupage) ภาพป็อปอัป เกม หรืองานประเภทใดก็ได้ที่สามารถบรรจุลงไปในเล่มได้
ศิลปินมีเวลาในการสร้างสรรค์ผลงานไม่เกิน 8 เดือน จากนั้นจะส่งสมุดศิลปะกลับไปยังห้องสมุดเพื่อให้บริการทั้งในพื้นที่กายภาพและห้องสมุดออนไลน์ ที่ผ่านมาห้องสมุดแทบจะไม่ปฏิเสธผลงานที่ถูกจัดส่งมาให้ เว้นแต่มีเนื้อหาที่ไม่เหมาะสมจริงๆ ไม่สะอาด หรืออาจก่อความเสียหายแก่สมุดศิลปะเล่มอื่น
ในแต่ละช่วงมีการกำหนดธีมให้ศิลปินได้แลกเปลี่ยนมุมมองในประเด็นเดียวกัน แล้วนำมาจัดแสดงในห้องสมุด บางครั้งสมุดนับพันเล่มถูกบรรจุไว้ในกระเป๋าเดินทางวินเทจขนาดใหญ่ใบหนึ่ง เพื่อนำไปจัดแสดงนอกสถานที่ นอกจากนี้ ยังมีการจัดเวิร์กชอปอย่างสม่ำเสมอเพื่อให้เกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ของชุมชนคนรักศิลปะ
ล่าสุดห้องสมุดศิลปะบรูคลินได้ริเริ่ม ‘โครงการแคปซูลกาลเวลา’ เปิดรับสมุดศิลปะขนาดเล็กจำนวน 1,000 เล่ม พร้อมข้อความที่ต้องการบอกเล่ากับผู้คนในอนาคต เมื่อถึงฤดูใบไม้ร่วงปลายปี 2022 สมุดทั้งหมดจะถูกนำไป ‘ฝัง’ ไว้ที่ย่านเซ็นต์ปีเตอร์สเบิร์ก ซึ่งเป็นเมืองสร้างสรรค์ที่มีเอกลักษณ์และกำลังเติบโตอย่างไม่หยุดนิ่ง สมุดศิลปะเหล่านี้จะไม่ถูกแตะต้องอีกเลยเป็นเวลา 50 ปี กว่าจะถึงปี 2072 โลกใบนี้คงก้าวไปไกลกว่าเมตาเวิร์ส แต่ชนรุ่นหลังจะได้รู้จักกับความคิดสร้างสรรค์และงานศิลปะในรูปแบบแอนะล็อกอันเรียบง่ายที่ถูกเก็บซ่อนไว้ในแคปซูลกาลเวลา
ปัจจุบัน ห้องสมุดศิลปะบรูคลินมีสมุดศิลปะประมาณ 60,000 เล่ม เป็นพื้นที่จุดประกายอาชีพและการทำงานอดิเรกด้านศิลปะให้กับคนหนุ่มสาว ทั้งยังทำหน้าที่คล้ายจดหมายเหตุซึ่งเก็บบันทึกเรื่องราวผู้คนในบริบทที่แตกต่างกันตลอดช่วงเวลา 16 ปี
ศิลปินหญิงคนหนึ่งกล่าวว่า เธอใช้สมุดสเก็ตช์ภาพเป็นสื่อช่วยบำบัดอารมณ์ความรู้สึกเมื่อครั้งที่พายุเฮอริเคนแซนดี้พัดถล่มบ้านของเธอจนหมดสิ้น ส่วนเจ้าของผลงานอีกเล่มหนึ่งซึ่งเป็นพยาบาลห้องฉุกเฉินกล่าวว่า “โครงการสมุดสเก็ตช์ภาพเปิดโอกาสให้ทุกคนได้เป็นศิลปิน และสัมผัสชั่วขณะที่เงียบสงบและมีความสุข รวมทั้งผนวกรวมความมหัศจรรย์ของห้องสมุดและพิพิธภัณฑ์เข้าไว้ด้วยกัน”
ที่มา
เว็บไซต์ Brooklyn Art Library (Online)
บทความ “This Library in Brooklyn Is Home to the World’s Largest Sketchbook Collection” จาก smithsonianmag.com (Online)
