ไดค์มัน บยอร์วิกา (Deichman Bjørvika) ห้องสมุดแห่งใหม่ของประเทศนอร์เวย์ ตั้งอยู่บนเวิ้งน้ำของบยอร์วิกา ริมอ่าวฟยอร์ดของเมืองออสโล เคียงข้างโรงละคร Oslo Opera House ทำเลทองที่ผู้บริหารเมืองตั้งเป้าพัฒนาให้เป็นศูนย์กลางทางวัฒนธรรมตามแผนการฟื้นฟูเมือง Fjord City ซึ่งเริ่มมาตั้งแต่ปี ค.ศ 2000
เป้าหมายคือการเชื่อมโยงบริเวณใจกลางเมืองกับพื้นที่ริมอ่าวที่แต่เดิมถูกตัดขาดออกจากกันด้วยถนนและเขตอุตสาหกรรม โดยบริเวณริมอ่าวฟยอร์ดจะถูกพัฒนาให้เป็นแหล่งที่อยู่อาศัยและสันทนาการ มีการวางผังเมืองอย่างเป็นระบบระเบียบ ตึกรามบ้านช่องถูกออกแบบให้กลมกลืนกับภูมิทัศน์และสิ่งแวดล้อม
ห้องสมุดห้าชั้นรูปทรงสะดุดตา เป็นตึกทรงสี่เหลี่ยมผืนผ้าเหมือนบล็อกตัวต่อที่ถูกครอบไว้ด้วยโครงสร้างยื่นยาว (cantilever) มีหน้าตาคล้ายกับกองหนังสือที่วางซ้อนทับกัน ออกแบบโดยสองบริษัทสถาปนิกชั้นนำ Atelier Oslo และ Lundhagem
ห้องสมุดแห่งนี้ถูกกำหนดให้เป็นแลนด์มาร์กใหม่ของเมือง มีบทบาทเป็นทั้งศูนย์รวบรวมคุณค่าทางประวัติศาสตร์ ความรู้ของเมือง และศูนย์กลางความบันเทิง นอกจากจะเป็นสถานที่จัดเก็บหนังสือกว่า 450,000 เล่มแล้ว ยังเป็นที่นัดพบของชาวเมือง เปิดให้บริการเมื่อวันที่ 18 มิถุนายน ค.ศ. 2020
ไดค์มันเป็นห้องสมุดประชาชนที่เก่าแก่และใหญ่ที่สุดของประเทศนอร์เวย์ ก่อตั้งเมื่อปี ค.ศ. 1785 ชื่อไดค์มันได้มาจาก Carl Deichman คหบดีที่เขียนพินัยกรรมบริจาคหนังสือที่ตนสะสมไว้กว่า 6,000 เล่มให้กับห้องสมุดเมืองคริสเตียเนีย (ชื่อเดิมของเมืองออสโล) ปัจจุบันมีเครือข่ายห้องสมุดอยู่ถึง 22 แห่งทั่วเมืองออสโล
ห้องสมุดไดค์มัน บยอร์วิกา สร้างขึ้นเพื่อทดแทนห้องสมุดประชาชนที่เขตเซนต์ฮันส์เฮาเกน อาคารห้องสมุดทรงนีโอคลาสสิกที่มีประวัติยาวนานกว่า 80 ปี เป็นหนึ่งในอาคารที่ได้รับผลกระทบจากการก่อเหตุวินาศกรรมในนอร์เวย์เมื่อปี ค.ศ. 2011
ทีมสถาปนิกได้นำสถาปัตยกรรมห้องสมุดยุคเก่ามาเป็นแรงบันดาลใจ ผนังอาคารภายนอก (façade) และเพดานใช้วัสดุที่คงทน ให้ความรู้สึกมั่นคงถาวร มีประตูทางเข้าขนาดมหึมาจาก 3 ทิศทาง ยอดสูงเหนือหลังคาอาคารถูกออกแบบเพื่อให้ผู้คนสามารถมองเห็นได้จากกลางเมืองของกรุงออสโลและจากย่านชุมชนบริเวณสถานีรถไฟ เปรียบเสมือนเป็นประภาคารของนักเดินเรือเมื่อกำลังแล่นเรือเข้าสู่ฝั่ง
พื้นที่ภายในออกแบบให้เปิดโล่ง สามารถรองรับกิจกรรมที่หลากหลาย มีการใช้ลูกเล่นต่างๆ ผ่านช่องรับแสงรูปทรงเรขาคณิต และการเล่นระดับ สร้างความรู้สึกตื่นตาตื่นใจ และเชื้อเชิญให้ผู้คนเข้ามาสำรวจอาณาบริเวณใหม่ๆ ตอบโจทย์การใช้งานทั้งผู้ที่ชอบความคึกคัก และผู้ที่ชอบความสงบเงียบ
หอประชุม Deichman Hall ความจุ 200 ที่นั่ง อยู่ที่ชั้นใต้ดิน สำหรับจัดกิจกรรมเสวนา ประชาพิจารณ์ โต้วาที และมีโรงภาพยนตร์อยู่ในบริเวณเดียวกัน ถัดไปที่ชั้นหนึ่งมีร้านกาแฟ ภัตตาคาร ที่นั่งอ่านหนังสือพิมพ์และนิตยสาร ชั้นสองเป็นพื้นที่สำหรับเด็ก มีโซนอ่านหนังสือ เวิร์กชอปสำหรับงานประดิษฐ์ และกิจกรรมเรียนรู้ผ่านการเล่น ชั้นสามเป็นพื้นที่เวิร์กชอปและเมกเกอร์สเปซ มีอุปกรณ์ให้ใช้หลากหลายเช่น เครื่องพิมพ์ 3 มิติ คอมพิวเตอร์สำหรับออกแบบงานกราฟิก และจักรเย็บผ้า นอกจากนั้นยังมีห้องมินิเธียเตอร์และห้องบันทึกเสียง ไว้สำหรับเป็นพื้นที่พักผ่อนหย่อนใจ ชั้นสี่และห้าเป็นพื้นที่อ่านหนังสือ ติวสอบ หรือประชุมกลุ่มย่อย เน้นกิจกรรมที่ไม่ใช้เสียง โดยห้องอ่านชั้นห้าถูกออกแบบเป็นผนังกระจกใสเพื่อให้สามารถชมทิวทัศน์อ่าวออสโลได้แบบรอบทิศทาง
สเวน ลุนด์ (Svein Lund) ผู้ร่วมก่อตั้งบริษัทสถาปนิก Lundhagem กล่าวว่า “ห้องสมุดได้ผันตัวเองจากที่จัดเก็บหนังสือมาเป็นสถานที่ที่ผู้คนมาพบปะและเรียนรู้ ที่นี่คุณจะได้พบกับพื้นที่ต่างๆ เช่น ห้องประชุม ห้องซ้อมละครหรือการแสดง ห้องเล่นเกม พื้นที่จัดนิทรรศการ ห้องบันทึกเสียง และห้องอ่านหนังสือเงียบๆ”
โอมาร์ ซามี กามัล (Omar Samy Gamal) รองนายกเทศมนตรีเมืองออสโล ด้านวัฒนธรรมและการกีฬา กล่าวว่า “เราต้องการสร้างพื้นที่นัดพบขนาดใหญ่ ที่ซึ่งชาวเมืองจากทั่วทุกสารทิศสามารถแวะมาใช้งานและรู้สึกผ่อนคลายเหมือนเป็นบ้านหลังที่สอง”
ห้องสมุดไดค์มัน บยอร์วิกา เป็น 1 ใน 5 ห้องสมุดที่ได้รับเลือกเข้าสู่รอบสุดท้ายรางวัล Public Library of the Year 2021 ซึ่งจะมีการประกาศผลในวันสุดท้ายของการประชุมประจำปี IFLA World Library and Information Congress 2021 ระหว่างวันที่ 17-19 สิงหาคม ซึ่งเป็นการประชุมออนไลน์แบบเสมือนจริง (virtual) ครั้งแรก เนื่องจากสถานการณ์ไวรัสที่แพร่ระบาดไปทั่วโลกยังไม่กลับคืนสู่ภาวะปกติ
ที่มา
บทความ “The New-Look Oslo Waterfront” จาก lifeinnorway.net (Online)
บทความ “Oslo’s Deichman Library, by Lundhagem + Atelier Oslo, opens to the public | The Strength of Architecture” จาก metalocus.es (Online)
บทความ “Oslo’s New Deichman Library” จาก (Online)
บทความ “#BRAINSTORM will light up Bjørvika in Oslo” จาก mynewsdesk.com (Online)
บทความ “Oslo’s Astonishing New Deichmann Bjørvika Library” จาก gonomad.com (Online)
บทความ “Atelier Oslo and Lundhagem unveil Oslo’s “huge but intimate” central library” จาก dezeen.com (Online)
