ป้ายรถเมล์ที่ตั้งอยู่ด้านหน้า Academy of Music เมืองนอร์ทแธมพ์ตัน รัฐแมสซาชูเซตส์ สหรัฐอเมริกา มักจะครึกครื้นและเต็มไปด้วยผู้คน เพราะเป็นป้ายรถเมล์หลักสำหรับคนที่ต้องการจะเดินทางเข้าเมือง เพื่อไปโรงเรียน ไปทำงาน และไปห้างสรรพสินค้า สถานีขนส่งรถโดยสารต่างจังหวัดอยู่ห่างออกไปเพียงแค่ 2 นาที และยังมีสถานีบริการจักรยานสาธารณะที่มีผู้ใช้งานพลุกพล่านอยู่ไม่ไกลอีกด้วย
ต้นทุนทางโลเคชันของที่นี่ดีเยี่ยม จะเรียกว่าเป็นทำเลทองเลยก็ยังได้ เพราะตั้งอยู่ด้านหน้าโรงละครที่จัดแสดงดนตรีสด และอยู่ติดกับสวนสาธารณะพูลาสกิ (Pulaski) สวนสาธารณะเพียงแห่งเดียวในตัวเมืองนอร์ทแธมพ์ตัน แต่ป้ายรถเมล์แห่งนี้กลับไม่ได้รับการบูรณะดูแลมาเป็นเวลาเกือบ 4 ทศวรรษ
ทำเลทองถูกทิ้งร้าง มีวัชพืชขึ้นรก บดบังทัศนียภาพถนนและสวนสาธารณะไปจนหมด และท้ายที่สุดก็กลายเป็นแหล่งมั่วสุมของคนไร้บ้านและยาเสพติด ขาดชีวิตชีวาและความปลอดภัย เทศบาลเมืองนอร์ทแธมพ์ตัน องค์กรพันธมิตร และประชากรเมืองจึงร่วมมือกันชุบชีวิตป้ายรถเมล์ในปี 2012 ให้กลายเป็นพื้นที่ทางสังคม ที่ผู้คนมาพบปะสังสรรค์กันได้ดังเดิม
เทศบาลจัดประกวดการออกแบบเพื่อแปลงโฉมป้ายรถเมล์ให้กลายเป็น Main Street Plaza หรือลานสังสรรค์หลักของชุมชน โดยชวนสมาคมภูมิสถาปนิกสตีเฟน สติมซัน (Stephen Stimson Associates) เข้ามาร่วมด้วย และได้รับงบประมาณจากรัฐแมสซาชูเซตส์มาเพิ่มเติม 1 ล้านดอลลาร์สหรัฐผ่านกฎหมายเฉพาะว่าด้วยการคุ้มครองชุมชนในปี 2012
จากนั้นจึงเกิดเวิร์กชอประดมสมองถึง 3 ขั้นตอน เริ่มจากการโยนไอเดียร่วมกันว่าชุมชนอยากได้อะไร จากนั้นบริษัทสถาปนิกจึงนำการออกแบบเบื้องต้นมานำเสนอ รับคอมเมนต์ไปปรับแก้ และสาม นำแบบขั้นตอนสุดท้ายมาเสนอและรับคอมเมนต์ไปปรับอีกครั้งหนึ่ง ผู้ที่มาเข้าร่วมประชุมมีหลากหลาย ไม่ว่าจะเป็นนักเรียน ครอบครัว สมาคมเมือง และผู้หญิงที่ต้องการพื้นที่ปลอดภัยให้กับตัวเองและลูก
เทศบาลไม่ได้ปรับปรุงแต่ตัวป้ายรถเมล์ให้สวยงามเท่านั้น เพราะกุญแจสำคัญคือการปรับพื้นที่รอบๆ ให้เกิดประโยชน์สูงสุด ดังนั้นเส้นทางเดินเท้าใกล้รางรถไฟ และเส้นทางจักรยานที่เชื่อมเมืองนอร์ทแธมพ์ตันกับอีสต์แฮมพ์ตันก็ได้รับการปรับปรุงเช่นกัน พูดง่ายๆ คือปรับโครงสร้างพื้นที่ให้เดินได้เดินดี คนเดินเท้าใช้งานได้สะดวก สบายใจ และปลอดภัย
โปรเจกต์นี้ถือว่าเป็นโปรเจกต์ใหญ่ มีการออกแบบพื้นที่เชื่อมต่อย่านดาวน์ทาวน์ พิทักษ์พันธุ์ต้นไม้พื้นถิ่น และปลุกความเป็นวัฒนธรรมของเมือง จนได้รับรางวัลเกียรติยศ American Society of Landscape Architects ในปี 2018
ป้ายรถเมล์ตั้งอยู่หน้าโรงละครดนตรีและสวนสาธารณะทั้งที จะให้ผู้คนมานั่งรออย่างเดียวก็เสียเปล่า จึงมีการออกแบบพื้นที่นั่งรอให้รื่นรมย์และสุนทรีย์ ม้านั่งหลายจุดถูกออกแบบมาให้เข้ากับสวนสาธารณะทางด้านหลัง วัชพืชที่ขัดขวางทัศนียภาพถูกถอนออกไปจนหมด ต้นเกาลัดที่เป็นต้นไม้ประจำชุมชนถูกรักษาไว้ มีโต๊ะและเก้าอี้ให้เคลื่อนย้ายใช้งานได้ตามสะดวก รวมไปถึงนำนาฬิกาโบราณ สมบัติของเมืองซึ่งถูกเก็บไว้กว่า 50 ปี มาติดไว้ที่ลานด้วย
ที่นี่จึงกลายเป็นศูนย์กลางชุมชนที่คุณแม่พาลูกๆ มาเล่นที่สนามเด็กเล่น ผู้คนมาอ่านหนังสือ ทำกิจกรรม เก็บขยะเพื่อให้พื้นที่สวยสะอาด กลายเป็นที่พักผ่อนหย่อนใจ และเป็นสถานที่จัดงานทางวัฒนธรรมเป็นประจำ เช่น เต้นซัลซาทุกวันพุธ ออกกำลังกายฟรีโดยสาธารณสุขชุมชน หรือคอนเสิร์ตจัดโดยสภาศิลปะของเมืองซึ่งมีนักดนตรีจาก Academy of Music ที่อยู่ใกล้ๆ ออกมาแสดงฝีมือ
แม้แต่กิจกรรมของนักเคลื่อนไหวก็สามารถจัดที่นี่ได้ เช่น การเดินขบวนประท้วงเพื่อสังคม หรือการจัดกิจกรรมในวันคุ้มครองโลก ป้ายรถเมล์ที่ดูรกร้างจึงไม่ได้เป็นแค่ป้ายรถเมล์ธรรมดาอีกต่อไป แต่กลายมาเป็นพื้นที่รื่นเริง เต็มไปด้วยกิจกรรมและเสียงหัวเราะของชุมชน
ที่มา
บทความ “Academy of Music Bus Stop” จาก pps.org (Online)
บทความ “Pulaski Park” จาก stimsonstudio.com (Online)
