บ้านสังกะสีเล็กๆ หลังหนึ่งในชุมชนภูมี ต.ยะหริ่ง จ.ปัตตานี มีเด็กแวะเวียนเข้ามาอ่านหนังสือและเล่นด้วยกันจนดูเป็นเรื่องปกติของคนในละแวกนั้น ที่นี่เป็นบ้านพักของ ซูไบดา กาซอ ซึ่งแบ่งสรรพื้นที่ส่วนหนึ่งของบ้านให้เป็น ‘ห้องสมุดชุมชนบ้านอิกเราะห์’ หรือแปลว่า ‘จงอ่านเถิด’ เปิดต้อนรับนักอ่านตัวน้อยมานานกว่า 5 ปี ด้วยเพราะตระหนักว่าหนังสือคือสิ่งจำเป็นสำหรับการเติบโตของลูกและเด็กๆ ในชุมชน
ซูไบดามีความฝันมาตั้งแต่วัยเยาว์ว่าเมื่อโตขึ้นจะเป็นบรรณารักษ์ เธอเล่าว่า ตอนยังเป็นเด็กแม่มักพาไปอ่านหนังสือที่ห้องสมุดประชาชน ซึ่งมีวรรณกรรมเยาวชนให้บริการไม่มากนัก เธอชอบวรรณกรรมแปล เช่น ห้าสหายผจญภัย ตำนานแห่งนาร์เนีย และงานเขียนอื่นๆ ของแจ็กเกอลีน วิลสัน เธอตะลุยอ่านจนกระทั่งรู้ตัวอีกทีในห้องสมุดก็แทบไม่เหลือเรื่องอะไรให้อ่านแล้ว
แม้ครอบครัวจะยากจน แต่ซูไบดาก็ได้รับมรดกสำคัญมาจากแม่ นั่นคือการถูกหล่อหลอมให้กลายเป็น ‘นักอ่านตัวยง’ ซึ่งเป็นคุณสมบัติติดตัวมาจนถึงวันที่กลายเป็นแม่คน เธออ่านนิทานให้ลูกฟังเป็นประจำ โดยหนังสือส่วนใหญ่ในบ้านได้มาจากเพื่อนและรางวัลจากการร่วมกิจกรรมตามเพจต่างๆ
“เราอยากอ่านหนังสือนิทานดีๆ ให้ลูกฟัง แต่ไม่มีเงินซื้อ เพราะแต่ละเล่มมีราคาสูง หนังสือที่ห้องสมุดประชาชนก็ยืมมาอ่านจนหมดแล้ว ช่วงหนึ่งมีคนส่งนิตยสารขวัญเรือนมาให้ เราก็ตัดส่วนที่เป็นนิทานมาเย็บเป็นเล่มอ่านให้ลูกฟัง พอเริ่มสะสมนิทานเยอะขึ้นก็คิดว่า ถ้าเก็บหนังสือไว้ที่บ้าน ก็มีแค่ลูกเราเท่านั้นที่ได้อ่าน จริงๆ แล้วเด็กในชุมชนน่าจะได้อ่านนิทานดีๆ เหมือนกัน เลยลองเรียกเด็กข้างบ้านมาประเดิม ต่อมาก็เริ่มมีเด็กคนอื่นทยอยเข้ามานั่งอ่านยืมอ่านกันมากขึ้น”
เมื่อบ้านเริ่มกลายเป็นห้องสมุด ทุกอย่างก็จำเป็นต้องขยับขยาย ทั้งการจัดหาหนังสือให้เพียงพอและหลากหลาย รวมถึงการจัดกิจกรรมสำหรับเด็กในชุมชน
“นอกจากนิทาน ตอนนี้ห้องสมุดมีคู่มือเลี้ยงลูก ฮาวทู สารคดี รวมถึงนิยาย หนังสือส่วนใหญ่มาจากการรับบริจาค บางส่วนเราติดต่อไปทางสำนักพิมพ์และนักเขียนโดยตรง มีผู้ใหญ่ท่านหนึ่งช่วยเปิดรับบริจาคเงินเพื่อทำชั้นหนังสือเพิ่ม แล้วก็มีอาจารย์และนักศึกษาสาขาวิชาสารสนเทศศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏยะลา เข้ามาช่วยจัดกิจกรรม”
ช่วงโควิดระบาด ห้องสมุดชุมชนบ้านอิกเราะห์ต้องปิดลงชั่วคราว กิจกรรมที่เคยจัดเป็นประจำถูกยกเลิก ซูไบดาหาทางออกเพื่อให้เด็กๆ ยังมีโอกาสได้อ่านหนังสือด้วยการเปิดบริการทางออนไลน์
“ก็ไม่ได้มีระบบจัดการซับซ้อนอะไร ใครอยากยืมหนังสือก็ทักเข้ามาทางแชทของเพจห้องสมุด เราจะจัดส่งหนังสือให้ยืมอ่าน 1 เดือน โดยคนยืมออกค่าส่งเอง ปรากฏว่ามีผู้ปกครองมายืมนิทานให้ลูก และมีเด็กที่อยู่ต่างตำบลแวะเวียนทักแชทเข้ามายืมหนังสืออยู่เรื่อยๆ”
วันนี้ ซูไบดามีความคิดอยากจะขยับขยายการให้บริการของห้องสมุด แต่พื้นที่เล็กๆ ที่มีอยู่จำกัดภายในบ้านเป็นอุปสรรคสำคัญ เธอบอกว่าอยากจะทำห้องสมุดแห่งใหม่ เพื่อรองรับปริมาณผู้ใช้ที่เพิ่มขึ้น และจะขอรับบริจาคหนังสือเข้ามาให้มากขึ้น
“ทุกวันนี้ห้องสมุดเป็นส่วนหนึ่งของบ้าน เด็กบางคนอาจรู้สึกไม่อยากเข้ามาใช้ เราอยากได้ตู้คอนเทนเนอร์สักตู้มาทำเป็นห้องสมุด ไปตั้งอยู่ในที่แห่งใหม่ที่เด็กๆ สะดวกแวะเวียนเข้ามาใช้ แต่ก็รู้ว่าความฝันนี้มันคงยากเอามากๆ”
ร่วมบริจาคหนังสือ และติดตามเรื่องราวของห้องสมุดชุมชนบ้านอิกเราะห์ ได้ที่ facebook.com/libraryiqrah
