ประวัติศาสตร์ไม่ใช่ภาระของความทรงจำ ‘สี่มหาจักรวรรดิบนเส้นทางแห่งกาลล่มสลาย’

          ‘สี่มหาจักรวรรดิบนเส้นทางแห่งกาลล่มสลาย’ หนังสือที่บอกเล่าความรุ่งโรจน์ ร่วงโรย และแตกดับของจักรวรรดิที่เคยยิ่งใหญ่ทั้ง 4-อังกฤษ ออสเตรีย-ฮังการี เยอรมนี และรัสเซีย

          มันยืนยันว่าต่อให้ยิ่งใหญ่เพียงใดก็เป็นเพียงสิ่งชั่วคราว การเพิกเฉยต่อปัจจัยความเปลี่ยนแปลงท่วมท้นที่เกิดขึ้นตลอดเวลาเป็นตัวเร่งสู่การล่มสลาย

          ลอร์ด แอคตัน นักประวัติศาสตร์ นักการเมือง และนักเขียนชาวอังกฤษ กล่าวว่า

          “ประวัติศาสตร์ไม่ใช่ภาระของความทรงจำ แต่เป็นการสาดแสงของจิตวิญญาณ”

          ประวัติศาสตร์ทิ้งบทเรียนให้เสมอ ถ้าไม่เรียนรู้จากประวัติศาสตร์ย่อมเท่ากับขังจิตวิญญาณไว้ในห้องมืด