ศาสตราจารย์นิธิ เอียวศรีวงศ์ วิเคราะห์วัฒนธรรมการอ่านของไทย ว่าแท้จริงแล้วสังคมไทยไม่ใช่สังคมที่ใช้ตัวอักษรหรือใช้ตัวหนังสือมากนัก แต่ถ่ายทอดเรื่องราวและความงดงามทางภาผ่านวัฒนธรรมแบบมุขปาฐะ ซึ่งเป็นวิถีที่เน้นการใช้ความจำโดยไม่จำเป็นต้องมีการวิเคราะห์เนื้อหาการอ่านมากนัก ดังนั้นเนื้อแท้ของคนไทยจึงไม่ใช่ชาตินักอ่าน เมื่อกล่าวถึงประเด็นการอ่านในปัจจุบันจึงอาจมีความหมายแตกต่างจากการอ่านของคนในสมัยก่อน อนึ่ง การส่งเสริมวัฒนธรรมการอ่านจำเป็นขึ้นอยู่กับเงื่อนไขอย่างน้อย 2 ประการคือ การสร้างทัศนคติด้านการอ่านให้เป็นเรื่องของการหาความสุขและความเพลิดเพลิน มิใช่เรื่องที่ต้องเคร่งเครียดหรือมุ่งประโยชน์ด้านความรู้เพียงอย่างเดียว และจำเป็นการพัฒนาคุณภาพการศึกษาควบคู่กันไป
บันทึกการปาฐกถาพิเศษ นิสัยการอ่านของคนไทย ในมิติด้านวัฒนธรรม โดย ศาสตราจารย์นิธิ เอียวศรีวงศ์ บันทึกในโอกาส การประชุมวิชาการประจำปี 2554 (Thailand Conference on Reading 2011) ของสถาบันอุทยานการเรียนรู้
