‘โฮงสินไซ’ คือศูนย์การเรียนรู้ที่รวบรวมงานศิลปะจากวรรณกรรมท้องถิ่นเรื่อง ‘สินไซ’ วรรณกรรมร่วมในภาคอีสานและอุษาคเนย์ มาจัดแสดงภายใน ‘โฮง’ ซึ่งในภาษาอีสานแปลว่าโรงหรือห้องโถงขนาดใหญ่ สถานที่แห่งนี้ก่อตั้งโดย ผศ.ดร.ทรงวิทย์ พิมพะกรรณ์ อดีตอาจารย์สาขาวิชาทัศนศิลป์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ที่ตั้งใจใช้พื้นที่บ้านส่วนตัวอันร่มรื่นในตำบลศิลา อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น สร้างเป็นแหล่งเรียนรู้ โดยมีจุดประสงค์เพื่อบูรณาการแนวทางธรรมชาติบำบัด การอนุรักษ์วัฒนธรรมพื้นบ้าน และการส่งเสริมศิลปะร่วมสมัยแขนงต่างๆ เข้าด้วยกัน
นอกจากเปิดพื้นที่เป็นพิพิธภัณฑ์จัดแสดงข้อมูลเกี่ยวกับวรรณกรรมท้องถิ่นแล้ว อีกกิจกรรมหนึ่งที่น่าสนใจเป็นอย่างยิ่งคือการนำศิลปะมาช่วยพัฒนาสุขภาวะคนพิการและบุคคลออทิสติก ภายใต้ชื่อโครงการ ‘สินไซ ศิลป์สุข’ ซึ่งนำกระบวนการศิลปะภาวนามาเชื่อมโยงเข้ากับวรรณกรรมสินไซ จนเกิดเป็นกิจกรรมสินไซเดินดง 7 ย่านน้ำ 9 ด่านมหาภัย โดยผูกร้อยเรื่องราวการผจญภัยเข้ากับอุปสรรคชีวิตที่คนเราต้องเผชิญและก้าวผ่านพ้นไปให้ได้ และเพิ่มความสนุกสนานด้วยการนำเสนอผ่านกิจกรรมวาดภาพ ดนตรี และการละคร
หลังจากประสบความสำเร็จในการใช้กระบวนการศิลปะบำบัดบุคคลออทิสติก โดยร่วมกับสภาคนพิการทุกประเภทจังหวัดขอนแก่น และสมาคมผู้ปกครองออทิสติกจังหวัดขอนแก่น ทีมกระบวนกรของโฮงสินไซก็ได้ขยายผลมาสู่การออกแบบกิจกรรมศิลปะเบาใจ เพื่อนำกระบวนการละครและดนตรีมาใช้บำบัดเยียวยาจิตใจ ฟื้นฟูความสุข และเพิ่มพูนความเชื่อมั่นให้แก่ผู้คนทุกเพศทุกวัย ไม่ได้จำกัดเฉพาะคนพิการเท่านั้น โดยต่อยอดนำผลงานศิลปะของบุคคลออทิสติกมาใช้เป็นส่วนหนึ่งของสื่อการเรียนรู้ อีกทั้งยังเชื่อมความสัมพันธ์ระหว่างผู้คนด้วยการออกแบบกิจกรรมให้บุคคลออทิสติกได้เข้ามามีส่วนร่วม เช่น ร่วมเป็นวิทยากรนำชมพื้นที่ป่าภายในโฮงสินไซ
นอกจากนี้ ล่าสุดโฮงสินไซยังเป็นหนึ่งในพื้นที่วิสาหกิจเพื่อสังคม ที่ได้รับการคัดเลือกให้เข้าร่วมโครงการหนังสั้นชุด ‘ศิลป์ 8 เปี่ยง’ ภายใต้การสนับสนุนจากแผนงานสื่อศิลปวัฒนธรรมสร้างเสริมสุขภาพ สสส. และ ThaiPBS โครงการนี้มุ่งเน้นถ่ายทอดอัตลักษณ์ความเป็นอีสานใน 4 พื้นที่ สำหรับพื้นที่ของโฮงสินไซ จังหวัดขอนแก่น หนังสั้นที่นำเสนอมี 2 เรื่อง ได้แก่ ลัทธิพิกล คนพิลึก กำกับโดย พงศธร พุทธโคตร และ Sh(ad)ow กำกับโดย ผศ.พชญ อัคพราหมณ์ ซึ่งทั้งสองคนต่างมีทักษะด้านการผลิตสื่อสร้างสรรค์และเป็นกระบวนกรประจำโฮงสินไซอยู่แล้ว
ลัทธิพิกล คนพิลึก เป็นหนังสั้นแนวคอมเมดี้ ดำเนินเรื่องด้วยความตลกขบขัน เนื้อหาพูดถึงหนุ่มคณะนิเทศศาสตร์ที่เคร่งเครียดกับการทำธีสิส จึงจำเป็นต้องมาขอข้อมูลจากผู้เชี่ยวชาญด้านสินไซ และได้พบลัทธิประหลาดที่ทำให้ชีวิตเขาพบเจอเรื่องเหนือความคาดหมาย นอกจากความสนุกสนานแล้ว พงศธร พุทธโคตร ยังตั้งใจแฝงแง่คิดการดำเนินชีวิตเกี่ยวกับการปล่อยวางความวุ่นวายภายนอก เพื่อกำหนดสติให้กลับมาอยู่กับใจตนเอง ปรับสมดุลกายใจให้สุขสงบ พร้อมก้าวเดินหน้าต่อไปข้างหน้าอย่างมั่นคง ซึ่งพื้นฐานของการพัฒนาตนเองเหล่านี้ ก็ถือเป็นเป้าหมายหลักของกระบวนการศิลปะบำบัดที่โฮงสินไซด้วยเช่นกัน
ส่วน Sh(ad)ow เล่าถึงชีวิตแม่เลี้ยงเดี่ยวที่มีลูกชายเป็นออทิสติก จึงต้องเผชิญกับความยากลำบากทั้งจากภาระเรื่องงานและพฤติกรรมต่อต้านของลูกชายวัยรุ่น เธอจึงพยายามควบคุมลูกในแบบที่ต้องการ แต่แล้วความคิดก็เปลี่ยนไปเมื่อได้มาสัมผัสกับการแสดงหุ่นเงาที่โฮงสินไซ โดยหนังสั้นเรื่องนี้ได้แรงบันดาลใจจากกิจกรรมละครหุ่นเงา หนึ่งในกระบวนการบำบัดบุคคลออทิสติกด้วยวรรณกรรมพื้นบ้านและศิลปะ
พงศธร พุทธโคตร ในฐานะผู้กำกับหนังสั้นเรื่องลัทธิพิกล คนพิลึก และกระบวนกรประจำโฮงสินไซ บอกเล่าถึงความคาดหวังจากโครงการนี้ว่า เขาอยากให้หนังสั้นทั้งสองเรื่องสร้างการรับรู้แก่คนทั่วไป ให้หันมารู้จักและสนใจกระบวนการศิลปะเบาใจมากยิ่งขึ้น อีกทั้งยังอยากสร้างแรงบันดาลใจให้ผู้คนหันมาให้ความสำคัญกับการอนุรักษ์วรรณกรรมท้องถิ่นที่นับวันจะยิ่งเลือนหายไปตามกาลเวลา โดยฉายภาพให้เห็นว่าการสืบสานวัฒนธรรมประเพณีดั้งเดิม สามารถดำเนินการควบคู่ไปกับการส่งเสริมศิลปะร่วมสมัย และต่อยอดความคิดสร้างสรรค์ออกไปได้อย่างไม่รู้จบ
ที่มา
เฟซบุ๊ก โฮงสินไซ (Online)
เฟซบุ๊ก ปันศิลป์ ปันสุข (Online)
