ห้องสมุดเซี่ยงไฮ้ตะวันออก (Shanghai Library East) เปิดให้บริการเมื่อเดือนกันยายน ปี 2022 ในเขตเมืองเศรษฐกิจใหม่ผู่ตง เพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้สาธารณะที่ตอบสนองความต้องการของทุกคนในเมือง แตกต่างจากห้องสมุดเซี่ยงไฮ้สาขาหลักซึ่งมีลักษณะเหมือนคลังเก็บข้อมูลมากกว่า
ดีไซน์ภายนอกได้รับแรงบันดาลใจมาจาก ‘ศิลานักปราชญ์’ ก้อนหินรูปทรงแปลกตาในสวน ซึ่งปราชญ์จีนโบราณมักใช้เพื่อเพ่งสมาธิและจุดประกายความคิดใหม่ๆ ผนังกระจกด้านนอกพิมพ์ลวดลายคล้ายหินอ่อน สื่อความหมายถึง ‘ปก’ ของหนังสือ เรียงสลับกับแนวกระจกใสซึ่งช่วยให้แสงสว่างส่องผ่านเข้าไปภายใน เปรียบเหมือนหนังสือดีสักเล่มหนึ่งที่ให้ความกระจ่างแก่จิตใจ
อาคารมีทั้งหมด 7 ชั้น บวกกับอีก 2 ชั้นใต้ดิน พื้นที่รวมกว่า 115,000 ตร.ม. ซึ่งส่วนใหญ่สามารถปรับใช้งานแบบยืดหยุ่น ห้องสมุดประกอบด้วยที่นั่งอ่านหนังสือประมาณ 6,000 ที่นั่ง ห้องประชุม โรงละคร รวมถึงบริเวณสำหรับกิจกรรมทางวัฒนธรรมต่างๆ คาดว่าจะสามารถรองรับผู้ใช้บริการได้ถึง 4 ล้านคนต่อปี โซนอ่านหนังสือตั้งอยู่บนชั้น3 นักอ่านจะได้พบกับทิวทัศน์เขียวขจีของสวนสาธารณะกลางเมืองผ่านกระจกบานใหญ่ ด้วยแนวคิดว่า ‘ห้องสมุดคือห้องนั่งเล่นของเมือง และเราต้องการนำเสนอฉากที่ดีที่สุดของเมืองให้กับผู้อ่าน’
ในกระบวนการออกแบบและก่อสร้าง มีกิจกรรมรับฟังความเห็นและความคาดหวังจากผู้ใช้บริการ เช่น ให้ประชาชนทดลองวางตำแหน่งเฟอร์นิเจอร์ “สิ่งสำคัญไม่ใช่แค่การสร้างห้องสมุดเพื่อรองรับผู้คนจำนวนมาก แต่คือพื้นที่ซึ่งทุกคนอยากมารวมตัวกัน เราสร้างแบบจำลองต่างๆ แล้ววิเคราะห์ว่าผู้อ่านหนังสือคิดอะไร จะทำอย่างไรให้พวกเขารู้สึกสบาย และพวกเขาคิดว่าห้องสมุดนี้น่าสนใจอย่างไร” คริส ฮาร์ดี (Chris Hardie) ผู้อำนวยการฝ่ายออกแบบจาก Schmidt Hammer Lassen Architects (SHL) ตัวแทนบริษัทสถาปนิกชื่อดังแห่งเดนมาร์กกล่าว
ห้องสมุดเซี่ยงไฮ้ตะวันออก นำเทคโนโลยีทันสมัยมาใช้อำนวยความสะดวกแก่นักอ่าน ได้แก่ ชั้นหนังสืออัจฉริยะซึ่งติดตั้งหน้าจอค้นหาตำแหน่งของหนังสือและแสดงผลตัวอย่างเนื้อหาภายในหนังสือแต่ละเล่ม ระบบจองที่นั่งอิเล็กทรอนิกส์ หุ่นยนต์บรรณารักษ์ที่พร้อมให้คำอธิบาย ตอบคำถาม นำทาง ให้บริการยืม-คืนผ่านการสแกน QR Code และนำหนังสือมาส่งให้ถึงโต๊ะ รวมถึงมีระบบจัดการหนังสือประสิทธิภาพสูงซึ่งจัดหนังสือคืนชั้นอย่างรวดเร็วและรองรับบริการยืมคืนตลอด 24 ชั่วโมง
ทรัพยากรการอ่านมีทั้งแบบกระดาษและแบบดิจิทัล ตัวอย่างคอลเลกชันเอกสารล้ำค่า เช่น คัมภีร์ ‘วิมลเกียรตินิทเทสสูตร’ พระสูตรในพุทธศาสนานิกายมหายาน ฉบับคัดลอกด้วยมือเขียนขึ้นราว ค.ศ.518 นอกจากนี้ยังมีสื่อโสตทัศน์ทั้งรูปแบบเสียง รูปภาพ และวิดีโอ ภายในห้องสมุดมีนิทรรศการหลากหลายสำหรับเด็กและผู้ใหญ่ซึ่งนำเสนอเนื้อหาแบบผสมผสานร่วมกับเทคโนโลยี VR/AR รวมทั้งมีการจัดแสดงผลงานศิลปะจากศิลปินทั้งชาวจีนและชาวต่างชาติ
ในยุคดิจิทัล ประเทศจีนยังคงทยอยสร้างห้องสมุดประชาชนขนาดใหญ่ เพื่อตอบโจทย์ความต้องการด้านการเรียนรู้ ผู้คนนิยมอ่านหนังสือพร้อมกับมองหาพื้นที่สาธารณะสำหรับการปฏิสัมพันธ์กัน ห้องสมุดเซี่ยงไฮ้ตะวันออก เป็นส่วนผสมที่ลงตัวระหว่างการอ่าน สุนทรียะ และเทคโนโลยี โดยยึดเจตนารมย์ของห้องสมุดประชาชนซึ่งรับใช้สังคม ด้วยการรักษา แสวงหา และสร้างสรรค์ความรู้ บนความหลากหลายและครอบคลุม
ที่มา
เว็บไซต์ 上海图书馆 (Online)
บทความ “Shanghai East Library Takes Cues from Chinese Scholar’s Rocks” จาก metropolismag.com (Online)
บทความ “Shanghai Library East” จาก shl.dk (Online)
บทความ “Shanghai Library East” จาก perkinswill.com (Online)
บทความ “The lack of public libraries in China is not a funding issue, Society News” จาก thinkchina.sg (Online)
บทความ “上海图书馆东馆开馆！与读者共同打造真正的“人民的图书馆”–新闻–中国作家网” จาก chinawriter.com.cn (Online)
บทความ “spellbinding in and out, shanghai library east opens to the public” จาก designboom.com (Online)
บทความ “China’s first public library law comes into effect” จาก news.cgtn.com (Online)
บทความ “即将正式开放的上海图书馆东馆启动首次大规模读者公测 今天，需要怎样的图书馆-新华网(opens in a new tab)” จาก xinhuanet.com (Online)
บทความ “上海图书馆东馆开馆_光明网” จาก difang.gmw.cn (Online)
