ประเทศฟินแลนด์กำลังตื่นตัวเรื่องสิ่งแวดล้อมและการแก้ไขปัญหาสภาพภูมิอากาศ โดยมีการตั้งเป้าหมายในการปล่อยคาร์บอนไดออกไซด์สุทธิให้เป็นศูนย์ภายใน 2035 หนึ่งในมาตรการเพื่อบรรลุเป้าหมายดังกล่าว คือการปรับเปลี่ยนการคมนาคมขนส่ง จากที่เคยใช้เชื้อเพลิงฟอสซิลไปสู่พลังงานที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมยิ่งขึ้น เช่น พาหนะที่ขับเคลื่อนด้วยพลังงานไฟฟ้า (Electric Vehicle หรือ EV)
ปัจจุบันนวัตกรรมดังกล่าวยังมีราคาค่อนข้างสูง และมีความซับซ้อนในการดูแลรักษา โอกาสที่คนทั่วไปจะได้ใช้งานจึงมีจำกัด ห้องสมุดหลายแห่งได้ริเริ่มการให้บริการ ‘ห้องสมุดแห่งสรรพสิ่ง’ (Library of Things) โดยให้ยืมพาหนะที่ปล่อยมลพิษต่ำ ทั้งรถยนต์ รถจักรยาน และรถซาเล้งไฟฟ้า
ห้องสมุดเมืองตุรกู (Turku) ทดลองให้บริการยืมรถยนต์พลังงานไฟฟ้า ระหว่างวันที่ 8-28 พฤษภาคม 2023 เพื่อให้ผู้ใช้บริการนำไปใช้งานส่วนตัว อาจขับไปทำงาน ไปซื้อของ หรือไปเที่ยวกับเพื่อนฝูง รถที่นำมาให้บริการคือ โตโยต้า รุ่น bZ4X ซึ่งใช้พลังงานไฟฟ้าเต็มรูปแบบ ราคาวางจำหน่ายในเมืองไทยราว 1.8 ล้านบาท ทั้งนี้ บริษัทรถยนต์ซึ่งเป็นพาร์ทเนอร์กับห้องสมุดได้ช่วยตรวจเช็คสภาพรถก่อนนำไปให้บริการ รวมทั้งดูแลหากเกิดปัญหาระหว่างยืม
การยืมรถยนต์ EV สามารถดำเนินการด้วยขั้นตอนเหมือนกับการยืมหนังสือปกติ คือใช้บัตรสมาชิกห้องสมุดและแสดงใบอนุญาตขับขี่ บริการนี้มีคนสนใจอย่างล้นหลาม ทำให้ห้องสมุดต้องปิดระบบลงทะเบียนหลังเปิดให้จองได้ไม่นาน นอกจากทดลองให้ยืมรถยนต์ EV แล้ว ห้องสมุดเมืองตุรกูยังจัดเวทีอภิปรายเพื่อร่วมหารือกับพลเมือง ว่าด้วยการใช้พลังงานในปัจจุบันและในอนาคต รวมทั้งการวางผังเมืองอย่างยั่งยืน
ก่อนหน้านี้ ห้องสมุดในฟินแลนด์ให้บริการยืมรถจักรยานไฟฟ้าจนดูเป็นเรื่องธรรมดา แม้ว่าจะไม่ใช่สิ่งที่มีใช้กันในครัวเรือนทั่วไป กรณีห้องสมุดในเมืองโยเอินซู (Joensuu) ได้รับการสนับสนุนจากกองทุนปฏิบัติการด้านสภาพภูมิอากาศ จัดซื้อรถซาเล้งไฟฟ้า (E-Cargo Bikes) เพื่อให้บริการแก่สมาชิกห้องสมุด แต่ละคันมีรูปทรงและประโยชน์ใช้สอยแตกต่างกันไป มีทั้งแบบโดยสารได้สองคน แบบเหมาะสำหรับครอบครัวที่มีเด็กเล็ก หรือแบบจุของได้มากๆ สำหรับใช้ไปซูเปอร์มาร์เก็ต
หลายคนอาจสงสัยว่า เหตุใดการให้บริการยืมพาหนะที่ปล่อยมลพิษต่ำจึงเกิดขึ้นที่ห้องสมุด ซึ่งปกติมีบทบาทในการให้บริการสารสนเทศและการเรียนรู้รูปแบบต่างๆ นั่นเป็นเพราะห้องสมุดฟินแลนด์มีจุดเด่นด้านการสนับสนุนเรื่อง ‘ความเท่าเทียม’ ไม่เฉพาะเพียงด้านการอ่าน แต่ยังรวมการเข้าถึงเทคโนโลยีใหม่ๆ ที่กำลังเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิตผู้คน คงเป็นไปไม่ได้ที่พลเมืองจะเข้าใจแนวทางแก้ไขปัญหาใหม่ๆ หากพวกเขายังไม่มีโอกาสได้สัมผัสประสบการณ์นั้นจริงๆ

ที่มา
บทความ “Renting an electric car with a library card – a pioneering idea in Turku, Finland” จาก polishnews.co.uk (Online)
บทความ “Kirjastosta lainattava sähköauto” จาก toyota.fi (Online)
บทความ “Finnish Library Loans Out E-Cargo Bikes for Free” จาก treehugger.com (Online)