เมื่อปี 2020 บาร์บารา ชเมลเซอร์ พบหนังสือ ‘Earl of Derby’ ของจอร์จ เซนต์สบิวรี่ ฉบับตีพิมพ์ครั้งแรกปี 1892 ในร้านขายของมือสอง หนังสือเล่มนี้ถูกยืมมาจากห้องสมุดนิวทาวน์ เมืองเวลลิงตัน ประเทศนิวซีแลนด์ เมื่อปี 1902 เธอตัดสินใจส่งมันกลับคืนสู่ถิ่นที่มา แม้ว่าจะล่วงเลยกำหนดเวลาคืนหนังสือมาแล้วถึง 118 ปี
หากคิดค่าปรับวันละ 2 เพนนี เทียบกับมูลค่าเงินในปัจจุบัน (สมมติให้ 1 เพนนี มีค่าเท่ากับ 1 เซ็นต์) ค่าปรับคืนหนังสือเกินกำหนดจะมีมูลค่าถึง 860 ดอลลาร์ หรือเกือบ 20,000 บาท
สถิตินี้ถูกทำลายเรียบร้อยแล้วในช่วงกลางปีที่ผ่านมา ห้องสมุดประชาชนนิวเบดฟอร์ด รัฐแมสซาชูเซตส์ สหรัฐอเมริกา ได้รับหนังสือเรื่อง ‘An Elementary Treatise on Electricity’ ฉบับตีพิมพ์ปี 1880 ที่เขียนโดย เจมส์ เคลิร์ก แมกซ์เวลล์ คืนกลับมา หลังจากที่ถูกยืมออกไปในปี 1904 หรือเมื่อ 119 ปีก่อน
สจ๊วต เพลน บรรณารักษ์หนังสือหายากของห้องสมุดมหาวิทยาลัยเวสต์เวอร์จิเนีย คือผู้ค้นพบหนังสือที่มีอายุกว่าร้อยปีเล่มนี้ในกองหนังสือบริจาค ทันทีที่เห็นตราประทับของห้องสมุดประชาชนนิวเบดฟอร์ด เขาก็รีบติดต่อไปยังต้นทาง และส่งมอบหนังสือคืนให้ในสภาพสมบูรณ์
ถึงแม้ว่าจะไม่ใช่ ‘An Elementary Treatise on Electricity’ รุ่นหายากที่ราคาสูงและเป็นที่ต้องการของตลาดหนังสือเก่า แต่ห้องสมุดประชาชนนิวเบดฟอร์ดก็รับหนังสือเล่มนี้กลับมาดูแลด้วยความยินดียิ่ง เจมส์ เคลิร์ก แมกซ์เวลล์ คือนักฟิสิกส์ผู้ทรงอิทธิพลในช่วงเวลานั้น เขาศึกษาทฤษฎีว่าด้วยเรื่องไฟฟ้า แม่เหล็ก และแสงสว่าง หนังสือเล่มนี้ตีพิมพ์และวางแผงในขณะที่โลกกำลังตื่นเต้นกับการค้นพบไฟฟ้าและการประดิษฐ์หลอดไฟ มันคือประจักษ์พยานของการค้นพบประดิษฐกรรมชิ้นสำคัญแห่งยุค
โอลิเวีย เมโล ผู้อำนวยการห้องสมุดประชาชนนิวเบดฟอร์ด กล่าวว่า “หนังสือมีคุณค่าเสมอ มันไม่เหมือนไฟล์ดิจิทัล มันจับต้องได้ แค่ถือหนังสือเล่มนี้อยู่ในมือ ก็ให้ความรู้สึกว่า เคยมีคนอ่านเล่มนี้เหมือนกันเมื่อ 120 ปีก่อน ตอนนี้มันอยู่ในมือฉัน และจะยังคงอยู่ต่อไปแบบนี้อีกเป็นร้อยปี”
อัตราค่าปรับการคืนหนังสือเกินกำหนดคือวันละ 5 เซ็นต์ นั่นแปลว่ามูลค่าของค่าปรับทั้งหมดคือ 2,100 ดอลลาร์ หรือประมาณ 74,600 บาท โชคดีที่ค่าปรับสูงสุดของห้องสมุดถูกกำหนดไว้ที่ 2 เหรียญ แต่ใครจะเป็นคนจ่ายค่าปรับ รายงานข่าวไม่ได้กล่าวไว้
ที่มา
บทความ “Massachusetts library book returned after 119 years, traveling 900 miles” จาก nypost.com (Online)
บทความ “Library book is returned 118 YEARS late – but fortunately the 86,000 penny fine is waived” จาก dailymail.co.uk (Online)
