หนึ่งในคีย์เวิร์ดสำคัญของกระบวนการเรียนรู้คือคำว่า ‘กลมกลืน’
เพราะเชื่อว่ายิ่งได้เอาตัวเองไปขลุกอยู่กับอะไรสักอย่างจนเริ่มรู้สึกเป็นอันหนึ่งอันเดียวกับสิ่งนั้นมากเท่าไร ยิ่งดีต่อการเรียนรู้มากเท่านั้น
และจะดีแค่ไหนถ้าเรามีพื้นที่ที่สามารถให้ข้อมูลความรู้ได้อย่างพิพิธภัณฑ์ แถมยังวิ่งเล่นสนุกสนานได้อย่างสนามเด็กเล่น เราเลยอยากชวนทำความรู้จักกับ Karawatha Forest Discovery Centre พิพิธภัณฑ์ความรู้แห่งเมืองบริสเบน รัฐควีนส์แลนด์ ประเทศออสเตรเลีย สถานที่ที่สร้างกระบวนการเรียนรู้ผ่านพหุประสาทสัมผัส หรือสัมผัสที่หลากหลาย (Multi-Sensory) การมีส่วนร่วม (Interactive Play) และประสบการณ์จริง (Learning Experiences) จนสามารถดึงดูดผู้คนทุกช่วงวัยจากหลากหลายพื้นที่ให้เข้ามาสัมผัสประสบการณ์ร่วมกัน โดยมีจุดมุ่งหมายให้ผู้คนทั้งในท้องถิ่นและผู้มาเยือนตระหนักถึงความสำคัญของสิ่งแวดล้อม
ด้วยความที่ Karawatha Forest Discovery Centre แทรกตัวเองอยู่ในเขตวนอุทยาน Karawatha Forest Park พื้นที่สีเขียวที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในเมือง ทำให้ที่นี่เป็นแหล่งพำนักของพืชพรรณท้องถิ่นกว่า 320 สายพันธุ์ และสัตว์ป่าอีกกว่า 200 สปีชีส์ รวมถึงเป็นแหล่งของเหล่ากบท้องถิ่น ซึ่งนับว่ามีจำนวนมากที่สุดในเมืองบริสเบน แถมในจำนวนนี้ยังเป็นกบสายพันธุ์หายากและเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์ด้วย! ที่นี่จึงเอื้อต่อการ ‘จำลอง’ พื้นที่ของพิพิธภัณฑ์หรือประเภทกิจกรรมให้กลมกลืนไปกับธรรมชาติที่รายล้อม
เริ่มจากการออกแบบตัวอาคารที่คำนึงถึงความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกับธรรมชาติมากที่สุด และส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมโดยรอบน้อยที่สุด เหมือนกับอยากบอกเหล่าต้นไม้ว่า ‘ฉันขออยู่ด้วยนะ’ มากกว่าจะใหญ่โตคับที่แบบไม่สนโลก โดยทั้งสีและรูปทรงมีความกลมกลืนไปกับผืนป่า มีรางเก็บน้ำฝนไว้ใช้ในห้องน้ำ ใช้โซลาร์เซลล์เป็นพลังงานทดแทนเพื่อลดการใช้ไฟฟ้า และเลือกใช้วัสดุที่มีคุณภาพ เพื่อที่ว่าจะได้ไม่ต้องซ่อมแซมหรือปรับปรุงบ่อยๆ
และนับว่าเป็นที่แรกของรัฐควีนส์แลนด์ที่มีการจำลอง ‘เพลย์สเปซ’ เพื่อการเรียนรู้ธรรมชาติ ออกมาได้ใกล้เคียงกับธรรมชาติมากที่สุด โดยรวบรวมศาสตร์ทุกแขนงทั้งศิลปะ สถาปัตยกรรม และธรรมชาติ เข้าไว้ด้วยกันเพื่อสร้างสรรค์พื้นที่การเรียนรู้แบบสมจริงผ่านกิจกรรมอินดอร์และเอาต์ดอร์ จนแทบจะเรียกว่าเป็นการยกพิพิธภัณฑ์มาไว้กลางป่า หรือไม่ก็ยกป่าทั้งผืนมาไว้ในพิพิธภัณฑ์
แทนที่จะให้เด็กๆ วิ่งเล่นปีนป่ายบนวัสดุที่สร้างขึ้นใหม่จากพลาสติกหรือเหล็กอย่างสนามเด็กเล่นทั่วไป ที่นี่กลับเลือกหยิบวัสดุจากธรรมชาติที่มีอยู่แล้วมาใช้จริง เช่น ท่องซุงจริง ต้นไม้ใบหญ้าจริง เพราะอยากให้ทุกคนได้เรียนรู้จากการสัมผัสวัสดุทางธรรมชาติจริงๆ แถมยังมีการจัดเส้นทางธรรมชาติให้เดินเล่น และมีลานโล่งกว้างให้ปิกนิก เพื่อส่งเสริมให้เกิดปฏิสัมพันธ์ของทั้งคนในพื้นที่และคนที่มาเยี่ยมชมด้วย
นอกจากนี้ ผู้เยี่ยมชมยังจะได้รับข้อมูลเกี่ยวกับความหลากหลายทางชีวภาพ ผ่านห้องฉายภาพยนตร์ และ Interactive Floor Projection จอภาพขนาดใหญ่บนพื้นห้องนิทรรศการที่จำลองถิ่นที่อยู่อาศัยของกบท้องถิ่นหลากหลายสายพันธุ์ และระบบนิเวศภายในป่าแบบอินเทอร์แอคทีฟอีกด้วย
ทั้งการออกแบบที่สร้างการมีส่วนร่วมของผู้เข้าชมเป็นหลัก สร้างการรับรู้ด้วยประสาทสัมผัสที่หลากหลาย ที่ไม่ใช่แค่ตาดู แต่หูก็ฟัง มือจับต้อง จมูกรับกลิ่น ได้เคลื่อนไหวร่างกาย และมีประสบการณ์ร่วม ทั้งหมดนี้เพื่อปลูกฝังให้ทุกคนมีมุมมองต่อสิ่งแวดล้อมเปลี่ยนไปในทางที่ดี มีความรู้สึกว่าตัวเองเป็นเจ้าของป่า และอยากปกป้องดูแลทรัพยากรธรรมชาติให้ดีที่สุด
ที่สำคัญ พื้นที่แถบนี้ยังมีความหลากหลายทางวัฒนธรรม และภาษาที่แตกต่างของคนท้องถิ่น ทำให้คนนอกจำเป็นต้องเรียนรู้ผ่านภาพที่เห็นและสัมผัสที่ได้รับแทนการใช้ภาษา จึงอาจกล่าวได้ว่าที่นี่ช่วยพาให้เราออกจากความเคยชิน และสร้างโอกาสให้ทุกคนได้ใช้เวลาร่วมกันอย่างแท้จริง โดยหวังว่าเมื่อกลับออกไปแล้ว คงจะมีสักคนเปลี่ยนวิธีคิดและการมองโลกของตัวเองใหม่ ซึ่งอาจนำไปสู่ความเปลี่ยนแปลงที่ยั่งยืนได้ในอนาคต
ที่มา
บทความ “Karawatha Forest Discovery Centre” จาก healthyactivebydesign.com.au (Online)
