“หนึ่งภาพล้านความหมาย” คือวลีอันเลื่องชื่อที่แสดงให้เห็นถึงพลังของรูปหนึ่งใบที่ซ่อนและอัดแน่นไปด้วยเรื่องราว ความคิด และความรู้สึกที่ผู้ลั่นชัตเตอร์ต้องการบันทึกหรือสื่อสารออกไปให้โลกรับรู้
ปัจจุบันเมื่อเทคโนโลยีได้พัฒนาจนสิ่งต่างๆ มีขนาดเล็กลง รวมถึง ‘กล้องถ่ายรูป’ ที่พกพาสะดวกและมีฟังก์ชั่นครบครัน ผู้คนส่วนใหญ่สามารถเข้าถึงการถ่ายรูปได้ง่ายขึ้น ไม่เว้นกระทั่งเด็กๆ การสอนให้พวกเขาใช้อุปกรณ์เหล่านี้ให้เกิดประโยชน์สูงสุด อาจช่วยผลักดันความเปลี่ยนแปลงใหม่ๆ ให้เกิดขึ้นได้อย่างที่หลายคนไม่คาดคิด
เพราะหนึ่งชัตเตอร์ไม่ได้ให้แค่รูปถ่าย
หากไม่ได้คำนึงถึงการถ่ายรูประดับมือโปร การบันทึกความทรงจำผ่านเลนส์ นับเป็นหนึ่งในวิธีที่ที่ไม่ว่าใครก็สามารถเรียนรู้ได้ไม่ยาก นอกจากจะเป็นกิจกรรมที่ช่วยฝึกการใช้ความคิดสร้างสรรค์ การถ่ายรูปยังเป็นสื่อกลางในการปลดปล่อยความรู้สึกนึกคิดและตัวตนของแต่ละคนอีกด้วย
งานวิจัยในปี 2018 ชี้ให้เห็นว่า การถ่ายรูปวันละหนึ่งรูปทุกวันแล้วแชร์ลงในแพลตฟอร์มโซเชียลต่างๆ มีส่วนช่วยให้สุขภาวะของเราดีขึ้นผ่าน 3 ปัจจัยหลัก คือ การดูแลตนเอง การมีปฏิสัมพันธ์กับรอบข้าง และการจัดการกับความทรงจำ
การถ่ายภาพยังช่วยให้เราอยู่ในภาวะของการมีสติ (Mindfulness) และสามารถตระหนักรู้อยู่กับความเป็นปัจจุบัน ในโลกที่หมุนเร็วขึ้นทุกวันจนแทบหายใจไม่ออก การใช้เวลาไม่กี่วินาทีเพื่อพักจากสิ่งที่กำลังก่อกวนจิตใจ มาโฟกัสกับการถ่ายภาพ หยุดอยู่กับตัวเองเพื่อหามุม แสง หรือจัดองค์ประกอบเฟรมให้ถูกใจ ช่วยให้เกิดความรู้สึกผ่อนคลายและลดความเครียดลงได้ ไม่เพียงเท่านั้น การศึกษาหนึ่งยังชี้ให้เห็นว่าการถ่ายภาพไม่เพียงแต่ช่วยให้เรา “อยู่ในช่วงเวลานั้น” แต่ยังพาให้เราเห็นคุณค่าในช่วงขณะนั้นมากขึ้นจากการเข้าไปมีส่วนร่วมในห้วงขณะนั้นอีกด้วย
การถ่ายภาพอย่างมีสติ (Mindful Photography) ถูกนำมาใช้ในห้องเรียนเพื่อสอนแนวคิดเกี่ยวกับภาวะอยู่ดีมีสุขได้อย่างมีประสิทธิภาพ ผ่านการให้นักเรียนถ่ายภาพสิ่งต่างๆ ภายใต้หัวห้อ “สิ่งที่ชื่นชอบ” และนำมาจัดเป็นหมวดหมู่ เช่น คนที่เรารักที่สุด อาหาร หรือสัตว์เลี้ยง งานวิจัยของ Dr.Anne Kellock ยังชี้ให้เห็นว่า การถ่ายรูปนั้นช่วยให้เด็กชาวเมารี สามารถระบุแง่มุมที่สำคัญสำหรับชีวิตพวกเขาได้
ในโลกปัจจุบันที่สื่อมากมายประเดประดังเข้ามาในความรับรู้ของทั้งเด็ก มีเนื้อหาทั้งดีและร้าย การถ่ายภาพยังช่วยให้เด็กเข้าใจถึงพลังของการคัดสรรสารต่างๆ จากการจัดองค์ประกอบที่จะสื่อสารออกมาในหนึ่งภาพ ขณะเดียวกันก็ทำให้รับรู้ว่าสภาพแวดล้อมไม่ได้มีผลกำหนดตัวตนของเขา มากไปกว่าการมองเห็นความแตกต่างที่ซ่อนอะไรดีๆ ไว้มากมาย
ภายใต้เลนส์ที่จับภาพ คือตัวเราที่มองโลกในแบบที่อาจเหมือนหรือต่างจากคนอื่น และนั่นยังเสริมการตระหนักรู้แบบไม่ตัดสินว่าทุกคนอาจมองเห็นสิ่งเดียวกันในรูปแบบที่ต่างออกไป ทำให้เราเข้าใจทั้งตัวเองและคนอื่นมากขึ้น
เหนืออื่นใด การถ่ายภาพยังพัฒนาทักษะความช่างสังเกตและการตัดสินใจ ผ่านการเลือกสิ่งที่ควรจะอยู่และไม่อยู่ในเฟรม ซึ่งล้วนแล้วแต่เป็นทักษะที่สำคัญในการใช้ชีวิต การที่เราได้ตั้งใจมองและชื่นชมกับสิ่งต่างๆ รอบตัวยังส่งผลให้เรามีโฟกัส เกิดความรู้สึกขอบคุณกับสิ่งสำคัญในชีวิตได้ง่ายขึ้น ซึ่งการมองโลกแบบนี้จะติดตัวเราไปตลอด เด็กคนหนึ่งที่เข้าคลาส Mindful Photography ได้ตระหนักว่า “นี่ทำให้ฉันเห็นว่าโลกนี้ช่างมีสีสัน” ในทำนองเดียวกับที่ Dorothea Lange ช่างภาพชาวอเมริกันได้กล่าวไว้ว่า “กล้องคือเครื่องมือที่สอนให้คนรู้จักวิธีการมองเมื่อปราศจากกล้อง”
มองโลกผ่านเลนส์ตัวน้อยไปกับ ‘100cameras’
100cameras คือหนึ่งในองค์กรที่ส่งเสริมให้เด็กๆ จากทั่วทุกมุมโลกได้มีโอกาสถ่ายทอดเรื่องราวของตัวเองและชุมชนผ่านรูปถ่าย “100cameras คือองค์กรไม่แสวงหาผลกำไร ที่ทำงานกับเด็กๆ ทั่วโลก ผู้ซึ่งเผชิญกับประสบการณ์ที่ยากลำบากหรือมีบาดแผล และสอนให้พวกเขาเล่าเรื่องราวผ่านการถ่ายภาพ ในทางที่จะส่งผลกระทบต่อการมองเห็นตนเองและบทบาทของพวกเขาเองต่อชุมชน”
คำโปรยที่ใช้อธิบายตนเอง สะท้อนให้เห็นถึงการใช้การถ่ายภาพเพื่อเป็นสื่อในการเรียนรู้ ปลอบประโลมเด็กทุกคน และส่งเสริมให้พวกเขาเห็นคุณค่าในตัวเอง โดยเล็งเห็นว่า การถ่ายภาพเป็นเครื่องมือหนึ่งที่ช่วยสอนความมั่นใจในตัวเอง ความเป็นเจ้าข้าวเจ้าของ การค้นพบตัวเองและการแสดงออกซึ่งตัวตน โดยไม่มีการตัดสินหรือความคาดหวัง และช่วยสร้างพื้นที่สำหรับเสรีภาพทางอารมณ์ในอนาคตได้
Angela Francine Popplewell หนึ่งในผู้ก่อตั้ง 100cameras กล่าวถึงแรงบันดาลที่ทำให้องค์กรนี้เกิดขึ้นในปี 2009 ว่า “สิ่งที่ดึงดูดใจให้ฉันเข้าร่วมทีมก่อตั้งมากที่สุด คือการได้เป็นส่วนหนึ่งในการพัฒนาชุมชน และโอกาสในการสอนเด็กๆ เกี่ยวกับความสำคัญของการเล่าเรื่อง ผ่านการให้โอกาสเด็กทั่วโลกได้ลองทำมัน”
ก่อนหน้าที่เธอจะมาเป็นส่วนหนึ่งขององค์กรนี้ Angela ทำงานในส่วนพัฒนาชุมชนร่วมกับหลายประเทศ และนั่นทำให้เธอเห็นถึงความหวังอันยิ่งใหญ่ เมื่อพบว่าปัจเจกบุคคลสามารถทำประโยชน์เพื่อตนเองและผู้อื่นได้ ยิ่งไปกว่านั้น เธอยังพบว่าผู้คนที่เธอพบเจอล้วนมีเรื่องที่อยากเล่า อาจเกี่ยวกับตัวเขา ครอบครัวเขา สิ่งที่เขาเคยเผชิญ หรือสิ่งที่เขาอยากพานพบ และหวังว่าเรื่องเล่าเหล่านั้นจะถูกส่งต่อให้ผู้อื่นได้รับรู้ด้วย
“มันกระทบใจฉันมาก เมื่อตระหนักว่าผู้คนที่อยู่ในชุมชนที่เรามักเรียกกันว่า ‘ชายขอบ’ หรือ ‘อยู่ด้วยความแร้นแค้น’ มีเรื่องที่ต้องการจะเล่าเสมอ และพวกเขามีเสียงที่จะถ่ายทอด แต่พวกเขาแค่ไม่มีแพลตฟอร์มที่พร้อมจะรับฟัง นอกเหนือไปจากจุดศูนย์กลางของพวกเขาเอง” ด้วยเหตุนี้เอง เธอจึงพยายามช่วยให้เด็กเรียนรู้และเข้าใจว่าเลนส์ที่พวกเขาใช้มองชุมชนนั้นสำคัญ และพวกเขาสามารถสนองต่อความต้องการพื้นฐานในชีวิตต่างๆ ของพวกเขาได้เอง ด้วยผลงานที่เกิดจากการสะท้อนมุมมองจากชุมชน ทุกคนในชุมชนจะเป็นผู้กำหนดทิศทางและรับผิดชอบกับความเปลี่ยนแปลงที่จะเกิดขึ้น โดยมีองค์กรทำหน้าที่เป็นผู้คอยช่วยเหลือ
100cameras เข้าหาเด็กๆ วัย 10-18 ปีที่เคยเผชิญเหตุการณ์ที่ท้าทายและอาจสร้างสภาวะไม่มั่นคงในจิตใจ พร้อมหลักสูตรถ่ายภาพที่สอนทั้งทักษะการถ่ายภาพและการเล่าเรื่อง ในลักษณะที่ทำให้ผู้เข้าร่วมได้ค้นพบตนเอง และย้ำให้พวกเขาเห็นว่าตัวเองต่างมีบทบาทและเป็นคนที่สำคัญต่อชุมชนมากเพียงใด เริ่มต้นจากที่สหรัฐอเมริกา สู่อินเดีย คิวบา เวียดนาม อิรัก อูกันดา เวเนซูเอล่า และอื่นๆ ปัจจุบัน 100cameras มีผู้เข้าร่วมโครงการทั่วโลกแล้วกว่าสามหมื่นคน และมีโอกาสร่วมมือกับแบรนด์ระดับโลกต่างๆ ไม่ว่าจะเป็น Apple, Fujifilm หรือ Adobe
ในเดือนเมษายน ปี 2020 ที่ผ่านมา องค์กรยังได้เปิดตัวแพลตฟอร์มใหม่ ภายใต้ชื่อ “Where You Are” เป็นกิจกรรมออนไลน์ที่เปิดโอกาสให้ทุกคนได้เข้ามาเรียนรู้ตัวเอง ผ่านการใช้กล้องชนิดใดก็ได้ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อให้ผู้สนใจจากทั่วโลก ไม่ว่าจะเป็นนักเรียน ครู หรือคนทั่วไป ได้แสดงออกถึงตัวตน ความคิดสร้างสรรค์ และประมวลความรู้สึกต่างๆ ของตัวเองผ่านบทเรียนทั้งหมด 6 บท ปัจจุบันมีผู้เข้าร่วมมากกว่า 28,600 คนแล้ว
สู่ความเปลี่ยนแปลงที่จับต้องได้
รายงาน “Cradled by Conflict” ของ United Nation University พิสูจน์ให้เห็นว่าเยาวชนที่เคยผ่านความยากลำบากในชีวิต ได้รับผลกระทบเชิงบวกมากขึ้นเรื่อยๆ เมื่อได้รับโอกาสในการประมวลความรู้สึก และแบ่งปันความท้าทายในอดีตที่ตนเคยประสบพบเจอ ผลจากรายงานดังกล่าวสอดคล้องกับโปรแกรมของ 100cameras ซึ่งทำให้เด็กๆ ที่เข้าร่วมกิจกรรม เกิดความรู้สึกว่ามีคนได้ยินและเห็นคุณค่าของเขา และนั่นทำให้เด็กๆ มีแนวโน้มที่จะเป็นผู้มีส่วนร่วมกับชุมชนมากขึ้น
ในปี 2019 100cameras ร่วมกับ Apple และ DRW College Prep ทำโครงการที่เล่าเรื่องราวดีๆ ของเมืองชิคาโก รัฐอิลลินอยส์ ที่อาจถูกกลบไปด้วยเสียงปืนและความรุนแรง ผ่านเลนส์ของเด็กๆ ในพื้นที่ เสียงจากเด็กๆ ผู้เข้าร่วมโครงการ กล่าวถึงโครงการนี้ว่าเป็นประสบการณ์ที่ “น่าสนใจ น่าพึงพอใจ และให้ความตระหนักรู้”
ในเมืองที่ถูกครอบงำด้วยข่าวความรุนแรงและความสูญเสีย อีกด้านหนึ่งยังมีความทรงจำ ประวัติศาสตร์ และความสวยงามอีกมากที่ไม่ได้ถูกบอกเล่าหรือนำเสนอ “ที่นี่มีอาคารที่น่าตื่นตาตื่นใจมากมาย และมีความเมตตา ฉันพบคนใจดีมากมายที่ชิคาโก เพียงแค่สิ่งนี้ก็ทำให้เมืองนี้สวยงามในความคิดของฉัน” หนึ่งในผู้ร่วมโครงการกล่าว ขณะที่อีกคนให้ความเห็นว่า “รูปที่ถ่ายฉันถ่าย สะท้อนความรู้สึกของฉัน เพราะหลายครั้งฉันไม่สามารถบอกอะไรที่ฉันรู้สึกได้ หรือเมื่อฉันพยายาม สุดท้ายก็จบลงที่การจมอยู่กับศัพท์ในหัว แต่ถ้าฉันถ่ายรูป ฉันไม่จำเป็นต้องพูดออกมา และคุณก็ยังรับรู้ได้ว่าฉันรู้สึกอย่างไร… ฉันเดินเข้ามาโดยคิดว่าทุกสิ่งคือดำกับขาว แต่กลับออกไปโดยเห็นว่าทุกคนต่างมีอารมณ์ที่แตกต่าง เราทุกคนสามารถมองเห็นและตีความแตกต่างกันได้”
100cameras ยังต่อยอดรูปถ่ายของเด็กๆ ให้ไปไกลขึ้น ผ่านแพลตฟอร์มสำหรับการซื้อขายภาพ โดยรายได้นั้นจะกลับคืนสู่องค์กรพันธมิตรท้องถิ่น เพื่อสร้างความเปลี่ยนแปลงในแบบที่ชุมชนต้องการ ไม่ว่าจะเป็นด้านการศึกษา การแพทย์ หรือด้านอื่นๆ
ในปี 2018 100cameras ได้ร่วมมือกับ Sociedad Colombiana de Pediatría เพื่อสอนเด็ก 25 คนในการถ่ายภาพและเล่าเรื่อง ซึ่งภาพถ่ายเหล่านั้น ต่อมาได้สร้างรายได้ให้กับเด็กๆ มากพอที่จะซื้อเครื่องปรับอากาศติดตั้งให้ทั้งโรงเรียน ปัจจุบันการขายรูปถ่ายของเยาวชนที่เข้าร่วมทั้งหมด 841 คนช่วยระดมได้เงินกว่า 62,500 เหรียญสหรัฐฯ และได้รับการส่งต่อให้องค์กรพันธมิตรท้องถิ่นต่อไป ความเปลี่ยนแปลงในระดับชุมชนนี้ได้สร้างความภาคภูมิใจและความตื่นเต้นให้กับเด็กๆ เป็นอย่างมาก เมื่อพวกเขาได้เห็นว่าพลังการมองโลกเล็กๆ ของตนสามารถเปลี่ยนแปลงชุมชนที่เขาอยู่ไปได้มากเพียงไร
Angela พูดถึงโปรเจกต์ในฝันของ 100cameras ไว้ว่า เธอหวังว่าองค์กรจะประสบความสำเร็จในการนำพาให้ผู้อื่นมาใช้โมเดลนี้มากขึ้น พร้อมทลายขีดจำกัดของจำนวนเด็กๆ ที่เข้ามาแชร์เรื่องราวเพื่อสร้างความเปลี่ยนแปลงในแต่ละปี ที่สำคัญคือการเปิดโอกาสให้คนอื่นๆ สัมผัสกับความสุขที่ได้เป็นส่วนหนึ่งของชุมชนในการสร้างเรื่องเล่าของเราเอง
ที่มา
เว็บไซต์ 100cameras (Online)
เว็บไซต์ HundrED (Online)
บทความ “Apple partners with 100cameras to teach Chicago students photography with iPhone” จาก apple.com (Online)
บทความ “Founder Profile: Angela Francine Popplewell of 100cameras” จาก onabags.com (Online)
บทความ “The Health Benefits of Photography” จาก living.medicareful.com (Online)
บทความ “Daily photography improves wellbeing” จาก sciencedaily.com (Online)
บทความ “Can photography improve your wellbeing?” จาก whiteswanfoundation.org (Online)
บทความ “Photography Can Transform Students’ Perspectives” จาก edweek.org (Online)
บทความ “How Photography Can Help Cultivate Mindfulness and Gratitude” จาก greatergood.berkeley.edu (Online)
บทความ “Reasons Why Your Child Should Learn Photography” จาก gtaphotographyclasses.com (Online)
Cover Photo 100cameras
